Kiedy odrzucono „obecność” Chrystusa od roku 1874?

Autor: Włodzimierz Bednarski,
"Daty odrzucone i zmienione przez Świadków Jehowy"
"Kiedy odrzucono „obecność” Chrystusa od roku 1874?"

Kiedy odrzucono „obecność” Chrystusa od roku 1874?

Zmiana czasu powrotu Chrystusa z roku 1874 na 1914 nigdy nie została oficjalnie ogłoszona przez Towarzystwo Strażnica. Obie te daty przez wiele lat występowały w publikacjach tej organizacji jednocześnie jakby obok siebie. Było to zupełnie inaczej niż w przypadku roku 1878, który zamieniono na rok 1918, a dotyczyło to niewidzialnego zmartwychwstania klasy niebiańskiej. Tu podano oficjalnie datę zmiany nauki. Był to rok 1927. Uroczyście, na kongresie w Cedar Point w roku 1922, ogłoszono też datę królowania Jezusa, czyli rok 1914, odrzucając tym samym panowanie od roku 1878. Opisaliśmy te fakty w rozdziale pt. Rok 1878 i jego znaczenie w nauce Towarzystwa Strażnica.

Z rokiem 1874 wiązała się dla Towarzystwa Strażnica nie tylko paruzja Chrystusa, ale szereg innych wydarzeń, których nie będziemy tu omawiać, a jedynie je zasygnalizujemy. Powrót Jezusa był najważniejszym faktem dla głosicieli tej organizacji, dlatego wyprowadzano z niego takie oto realizujące się (świtające wtedy) od roku 1874 oczekiwania:

rozpoczęcie roku jubileuszowego (Nadszedł Czas 1919 [ang. 1889] s. 213-214);

rozpoczęcie 1000-lecia (jw. s. 41);

rozpoczęcie restytucji ziemi (jw. s. 233);

rozpoczęcie „dnia Jehowy” (jw. s. 280);

rozpoczęcie żniwa chrześcijańskiego (Przyjdź Królestwo Twoje 1919 [ang. 1891] s. 136).

Powrót Chrystusa w roku 1874

Jeśli chodzi o wprowadzenie roku 1914, jako datę niewidzialnego powrotu Jezusa, to Towarzystwo Strażnica tylko ogólnikowo napisało następująco:

„Ponadto z czasem zrozumieli, iż właśnie w roku 1914 rozpoczęła się niewidzialna obecność Chrystusa...” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 137).

Co oznacza określenie „z czasem”? Dlaczego ta, jak się wydaje Świadkom Jehowy, rzetelna organizacja, nie podała konkretnej daty odrzucenia roku 1874, a wprowadzenia roku 1914?

Przypomnijmy, że według tego podręcznika i innej publikacji, Towarzystwo Strażnica nauczało wcześniej o paruzji Jezusa od roku 1874:

„Barbourowi udało się przekonać Russella, że w roku 1874 rozpoczęła się niewidzialna obecność Chrystusa (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 47).

„Pobudzany pragnieniem zwalczania fałszywych poglądów na temat powrotu Pana, Russell napisał broszurę Cel i sposób powrotu naszego Pana, którą opublikował w roku 1877. W tym samym roku Barbour i Russell wspólnie wydali książkę Trzy światy i żniwo tego świata. (...) Przedstawiono w niej pogląd, że niewidzialna obecność Jezusa Chrystusa rozpoczęła się jesienią 1874 roku” (jw. s. 47; patrz też inne fragmenty na stronach 132-133, 631-632).

„Jak wspomniano w rozdziale 2 tej książki, Badacze Pisma Świętego przez dziesiątki lat wykazywali, że rok 1914 odegra ogromną rolę w spełnianiu proroctw biblijnych. Uważali jednak, że obecność Chrystusa już się rozpoczęła w roku 1874...” (Królestwo Boże panuje! 2014 s. 50).

Towarzystwo Strażnica nie dość, że nie podaje konkretnie, kiedy zmieniło swoją zasadniczą naukę, to na dodatek nie tłumaczy, dlaczego to zrobiło. A przecież o swoim prezesie, który ją wprowadził, napisało następująco:

„Był wybitnym badaczem Biblii” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 622).

Ponieważ odrzucenie roku 1874, a przyjęcie roku 1914, nie nastąpiło natychmiast, ale było wprowadzane etapami, więc my również postaramy się to w ten sposób przedstawić.

Warto tu wspomnieć, że znawcy nauk Świadków Jehowy, tacy jak Raymond Franz, były członek Ciała Kierowniczego Świadków Jehowy (1971-1980), jak i Carl Olof Jonsson (były nadzorca zboru Świadków Jehowy i autor książki pt. Kwestia Czasów Pogan. Krytyczna analiza chronologii Świadków Jehowy Gdynia 2002), również nie precyzują, kiedy Towarzystwo Strażnica dokonało zamiany swej nauki.

Jonsson o tym napisał:

„Podobnie na początku lat trzydziestych Rutherford przeniósł datę niewidzialnej obecności Chrystusa z roku 1874 na rok 1914 [przypis: The Golden Age (Złoty Wiek), 1930 r., s. 503; 1934 r., ss. 379-380. Zobacz również książkę J. F. Rutherforda »Prophecy« (Proroctwo), (...) 1929 s. 65]” (Kwestia Czasów Pogan. Krytyczna analiza chronologii Świadków Jehowy Gdynia 2002, s. 32-33).

Z kolei R. Franz wspomniał o tym następująco:

„Dzisiaj kilka milionów Świadków Jehowy wierzy i naucza, że niewidzialna obecność Chrystusa rozpoczęła się w 1914 roku. Bardzo niewielu uświadamia sobie, że przez prawie pięćdziesiąt lat Towarzystwo Strażnica w swej roli proroka ogłaszało i zwiastowało, że ta niewidzialna obecność rozpoczęła się w roku 1874. Jeszcze w 1929 roku, piętnaście lat po roku 1914, wciąż tego nauczano [przypis. Patrz: książka Prophecy (Proroctwo) opublikowana w 1929 r., ss. 64 i 65. Strażnica z 15 sierpnia 1974 roku (wydanie angielskie) wspomina o tym przekonaniu, lecz nie daje żadnej wskazówki, że uczono tego nadal po roku 1914]” (Kryzys sumienia R. Franz, 2006 s. 198).

Tu warto też zacytować polski odpowiednik angielskiej Strażnicy, przywoływanej przez R. Franza, bo jest to jedna z nielicznych publikacji, która wspomina rok 1874:

„Zgodnie z opracowaną wkrótce potem chronologią biblijną uważano, że 6000 lat istnienia człowieka na ziemi upłynęło w roku 1872, podczas gdy 6000 lat grzechu człowieka zakończyło się w roku 1874 i wtedy też rozpoczęło się siódme tysiąclecie. Sądzono, iż od października roku 1874 trwa obecność Chrystusa, a wraz z nią wielki, pozaobrazowy Rok Jubileuszowy (...) Z powyższego rozumowania wysnuto wniosek, że właśnie w roku 1874 klasa »czystej panny« zaczęła wychodzić na spotkanie Oblubieńca (...) Głosiło ono [czasopismo Strażnica], że obecność Chrystusa zaczęła się w roku 1874. Spodziewano się, że ta niewidzialna obecność będzie trwać aż do czasu, gdy w roku 1914 zakończą się »czasy pogan«; narody pogańskie miały być wtedy wytracone, a ostatek klasy »czystej panny« wzięty do chwały w niebie u boku Oblubieńca” (Strażnica Rok XCVI [1975] Nr 21 s. 16-17).

„Wydana przez Towarzystwo Strażnica w roku 1943 książka »Prawda was wyswobodzi« zawierała chronologię (...) Ustaliła też początek obecności Chrystusa na rok 1914 n.e., a nie 1874” (jw. s. 16-przypis).

„Obecność Króla czyli parousia rozpoczęła się w roku 1914, potem nastąpiło jego pojawienie się czyli epiphaneia w świątyni w roku 1918” („Prawda was wyswobodzi” 1946 [ang. 1943] s. 304).

Trzeba też dodać, że sugestia tej Strażnicy, jakoby dopiero w roku 1943 zmieniono rok 1874 na 1914, jest błędna. Prawdopodobnie Towarzystwu Strażnica chodziło tu tylko o stwierdzenie, o czym ta książka naucza, a nie wypowiadanie się o tym, że ona dopiero „wprowadza” nową naukę. Choć rzeczywiście jest to pierwsza „książka”, która zajmowała się nową chronologią. Poniżej przekonamy się o zasadności naszej opinii.

Teraz przedstawiamy etapami naukę o powrocie Jezusa w roku 1874 i zamianę daty tej na rok 1914.

Poświęcimy poniżej uwagę nauczaniu dwóch prezesów Towarzystwa Strażnica. Mowa o C. T. Russellu (zm. 1916) i J. F. Rutherfordzie (zm. 1942).

Powrót Chrystusa w roku 1874 według C. T. Russella (lata 1877-1916)

Na początek przypominamy pierwsze źródło z roku 1877, do którego odwołuje się dziś Towarzystwo Strażnica:

„W roku 1877 Russell i Barbour opublikowali wspólnie książkę Three Worlds, and the Harvest of This World (Trzy światy i żniwo tego świata). Ta 196-stronicowa publikacja zawierała informacje na temat restytucji oraz biblijnych proroctw dotyczących chronologii. Przedstawiono w niej pogląd, że jesienią roku 1874 nastała niewidzialna obecność Jezusa Chrystusa oraz pewien 40-letni okres, który się rozpoczął od trwającego 3 i pół roku żniwa” (Dzieje Świadków Jehowy w czasach nowożytnych. Stany Zjednoczone Ameryki. Na podstawie Rocznika Świadków Jehowy na rok 1975 s. 5).

Podobnie wspominają o tym inne publikacje:

Nowożytna historia świadków Jehowy ok. 1955 cz. 1, s. 12 (ang. Strażnica 01.01 1955 s. 6, 8);

Wykwalifikowani do służby kaznodziejskiej 1957 t. 1, s. 47;

Jehovah’s Witnesses in the Divine Purpose 1959 s. 37;

God’s Kingdom of a Thousand Years Has Approached 1973 s. 187, 206-209, 228;

Man’s Salvation out of World Distress at Hand! 1975 s. 287.

Później naukę o niewidzialnym przyjściu Jezusa w roku 1874 Russell uczynił swoją sztandarową wykładnią, choć przejętą od Barboura w roku 1876, a więc w dwa lata po rzekomym powrocie Jezusa. Przypomnijmy fragment na ten temat:

„Zapłaciwszy Mr. Barbour’owi koszta podróży poprosiłem go, by mnie odwiedził w Philadelphii, (gdzie byłem zajęty w interesie podczas lata 1876 r.) i jeżeli możebne, by pokazał mi na podstawie proroctw Pisma Św., że rok 1874 jest początkiem czasu Obecności Chrystusa i Żniwa. Barbour przyjechał, a wykazane proroctwa zadowolniły mnie” (Dokonana Tajemnica 1925 [ang. 1917] s. 61; por. Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 46).

Właściwie prawie każda publikacja Russella mówi, i to wielokrotnie, o „wtórej obecności” Pana jako zaistniałym fakcie od roku 1874 (lub roku 1875). Oto przykłady z najważniejszych jego dzieł:

„Podwójne świadectwo Zakonu i Proroctwa upewnia nas, że błąd nie mógł zakraść się, i przeto twierdzimy, iż r. 1875 (począwszy od Października, R. P. 1874) jest właściwą datą rozpoczęcia się Restytucyi i obecności naszego Pana, którego niebiosa obejmowały do owego czasu” (Nadszedł Czas 1919 [ang. 1889] s. 215; por. s. 189, 207, 261-262, 267, 277).

„Wiara nasza, że Królestwo zaczęło się czyli weszło we władzę w kwietniu 1878 roku opiera się na tej samej podstawie co i nasza wiara w to, że Pan nasz zaczął być obecnym na ziemi w październiku 1874 roku i że w tym samym czasie rozpoczęło się żniwo” (Przyjdź Królestwo Twoje 1919 [ang. 1891] s. 258; por. s. 93, 130, 134, 160, 238, 345-347).

Przez wiarę serc naszych siedzimy już przy stole Pańskim i przy samym Mistrzu, stosownie do obietnicy (Łuk. 12:37), a sam Pan przychodzi i usługuje nam. To wesele wiary w kosztowne prawdy, objawione nam w ciągu okresu żniwa, zaczęło się w roku 1875, przy końcu 1335 dni (Dan. 12:12), na początku przygotowania do żniwa, i jest błogosławieństwem przepowiedzianem przez proroka, słowami: »Błogosławiony, kto doczeka a dojdzie do tysiąca trzech set trzydziestu i pięciu dni.«” (Przyjdź Królestwo Twoje 1919 [ang. 1891] s. 216).

„Nasz Pan, postanowiony Król, jest już obecnym od Października R. P. 1874, według świadectwa proroków, dla tych, co mają uszy ku słuchaniu” (Walka Armagieddonu 1919 [ang. 1897] s. 767; por. s. 75, 756, 762).

Russell takie oto usprawiedliwienie przedstawiał dla uzasadnienia roku 1874 lub 1875:

„Rok według rachuby żydowskiej zaczyna się w październiku; dlatego październik 1874 roku był właściwie początkiem 1875 roku” (Przyjdź Królestwo Twoje 1919 [ang. 1891] s. 131).

O powrocie Jezusa w roku 1874 uczyła też broszura Russella z roku 1900 (lub 1898, wg innego źródła) pt. What Say the Scriptures About Our Lord’s Return – His Parousia, Apokalupsis and Epiphania W języku polskim ukazała się ona w roku 1920 pt. Co Pismo Święte mówi o powrocie naszego Pana – Jego parousia, epifania i apokalupsis. Później została zamieszczona jako Dodatek do tomu IV, tzn. do polskiego tomu pt. Walka Armagieddonu (edycje z lat 1923 i 1925). Ponieważ została ona opublikowana w języku polskim dopiero za czasów prezesury Rutherforda, więc zacytujemy ją omawiając jego nauki [patrz poniżej rozdział Powrót Jezusa w roku 1874 według J. F. Rutherforda (lata 1917-1923)].

Setki razy o powrocie Chrystusa uczyły też Strażnice w latach 1879-1916. Wiele cytatów pochodzących z tego okresu znajdziemy w jednej z książek, która cytuje fragmenty ze Strażnic i wypowiedzi z konwencji badaczy Pisma Świętego. Oto przykład:

„[Pytanie z roku 1913] Myślimy, że Żniwo jest zaznaczone przez obecność Pana, a obecność Żniwiarza wskazuje na czas żniwa. Wierzymy z proroctw, że Pan przyszedł jako Żniwiarz w roku 1874” (Co kaznodzieja Russell odpowiadał na zadawane jemu liczne pytania 1947 [ang. 1917] s. 57).

Patrz też: s. 49 (pytanie z roku 1907); s. 53 (pytanie z roku 1909); s. 392 (pytanie z roku 1911).

Również pierwsza polska broszura z roku 1908, wydana za aprobatą Russella, zawierająca skrót jego myśli z powyżej cytowanych książek, uczy o paruzji roku 1874:

„Według naszego wyrozumienia, mamy mocne dowody, że obecność naszego Pana rozpoczęła się na jesieni 1874 roku. Nie widzieliśmy nic takiego naturalnemi oczami, lecz oczami wyrozumienia, na podstawie »mowy prorockiej«, której szczerze wierzymy i twierdzimy, co jest ważną nowiną dla tych, którzy są z klasy czuwających” (Świtanie dnia sądnego 1908 s. 50; 1917 s. 39).

Rok 1874 i powrót Chrystusa potwierdzała Russellowi Wielka Piramida (Cheopsa). Powołując się na pewnych znawców piramidy i na przeliczenie cali piramidalnych na lata, Towarzystwo Strażnica podało:

„Powinniśmy także pamiętać jak Pismo Święte w różny sposób wykazuje, t. j. przez okresy Jubileuszowe, Dni 1335 Daniela, okresy Porównawcze, itp. że »Żniwo«, czyli koniec wieku przypada na Październik 1874 i że Wielki Żniwiarz w tym czasie powinien być obecnym. (…) Następnie przypatrzmy się, w jaki sposób Piramida wykazuje te same daty, i ilustruje te same rzeczy” (Przyjdź Królestwo Twoje 1919 s. 411).

„Czy nie jest to bardzo znamienna harmonia między tym »świadkiem« a biblią. Daty Październik 1874 i Październik 1881 są akuratnemi, zaś 1910 chociaż nie znajduje się w Piśmie Świętym, to jednak możemy się spodziewać jakiegoś wydarzenia lub doświadczenia w Kościele przy końcu jego karyery” (jw. s. 413).

„Tym sposobem Wielka Piramida mówi nam: »Na siedm lat przed zamknięciem wysokiego powołania (przed Październikiem 1881 roku) On wielki z niebios zstąpił«. Mamy pokazane dalej, że od tego czasu, t. j. od Października 1874, stopniowo – (co pokazane przez schylenie się południowej ściany), powołanie mieć się będzie ku końcowi, i zakończy się zupełnie w Październiku 1881 roku. To można zauważyć, iż zupełnie zgadza się z nauką Pisma Świętego jak jest przedstawione w tym i w poprzednich tomach Wykładów Pisma Św. (...) Zapytujemy więc, czy taka akuratność odnośnie do historyi sześciu tysięcy lat, z jednej strony, a tysiące cali wymiarów Piramidy z drugiej, czy mogło być jedynie przypadkiem? trafem? Chyba, że nie. »Od Pana się to stało, i jest dziwem w oczach naszych«.” (jw. s. 415).

Przedstawiamy też słowa z mowy pogrzebowej Rutherforda o zmarłym Russellu, w której wyrażał się on z wielkim uznaniem o nim i jego nauce o paruzji:

„Przez lat czterdzieści Brat Russell ten Wierny sługa Pański – wykazywał jasne i nieomylne dowody obecności Mistrza. Na tytułowej stronicy Watch Tower przybił godło obecności Chrystusa, które nigdy nie będzie zdjęte, aż Królestwo zostanie ustanowione na ziemi. (...) Nie mogę minąć tej chwili bez złożenia mego hołdu Bratu Russell” (Strażnica Nr 12 [grudzień], 1916 s. 22 [ang. 01.12 1916 s. 6015, reprint]).

Powrót Chrystusa w roku 1874 według J. F. Rutherforda (lata 1917-1923)

O ile za czasów prezesa Russella Towarzystwo Strażnica nauczało tylko i wyłącznie o powrocie Jezusa w roku 1874 (lub w 1875 r.), to gdy jego następcą został J. F. Rutherford (od 1917 r.), pojawiają się też inne daty. Mowa tu o latach 1875, 1878 i 1914. Rok 1914 definitywnie zastąpił wszystkie wcześniejsze daty w roku 1935. Od tego czasu one już nie występują. Rok 1914 nie pojawił się, jak wydaje się niektórym znawcom, dopiero około roku 1930. Było to znacznie wcześniej. Prawdopodobnie po raz pierwszy w roku 1926. Jednak rok 1914 nie występował wtedy całkowicie samodzielnie, lecz w publikacjach Towarzystwa Strażnica pojawiała się pewna przeplatanka dat. Wspominano o roku 1914, ale i uczono nadal o roku 1874. Na ogół miało to miejsce w różnych publikacjach. Być może chodziło o utrzymanie w organizacji zwolenników Russella i jego wykładni o roku 1874. Najdziwniejszą publikacją okazała się książka pt. Proroctwo wydana w roku 1929, w której chciano pogodzić lata 1874 i 1914. Poniżej prześledzimy historię przechodzenia od roku 1874 do roku 1914, które to lata wyznaczały i wyznaczają Towarzystwu Strażnica czas niewidzialnego powrotu Jezusa.

Lata 1917-1923

Jak powiedzieliśmy powyżej, w czasie, gdy prezesem Towarzystwa Strażnica został Rutherford (od 1917 r.), przez wiele lat organizacja ta nauczała o powrocie Chrystusa w roku 1874. Do roku 1927 wydawała ona, a do roku 1930 reklamowała, książki napisane przez Russella, w których nauczano o paruzji roku 1874 (patrz powyżej). Przykładowo w języku polskim ukazał się w roku 1923 kolejny nakład tomu pt. Nadszedł Czas, a w roku 1923 i 1925 następne edycje tomów pt. Przyjdź Królestwo Twoje i Walka Armagieddonu (reklamy ich patrz np. Wyzwolenie 1929 s. 351; Strażnica 01.11 1929 s. 322; Strażnica 01.04 1930 s. 111; Złoty Wiek 15.07 1930 s. 224). W języku angielskim nawet w roku 1927 wydano ostatnią serię wszystkich siedmiu tomów.

W tym samym czasie nastała era książki pt. Dokonana Tajemnica (1917), która została nazwana „Pośmiertnym Dziełem Pastora Russella” i zaliczona do serii pt. Wykłady Pisma Świętego. Jak poprzednie tomy, wydawano ją do roku 1927, a reklamowano do 1930. Książka pt. Dokonana Tajemnica nauczała wielokrotnie o powrocie Jezusa w roku 1874. Oto kilka przykładów z tej publikacji:

„Jesień 1874 R. P. – Wtóre Przyjście Chrystusa” (Dokonana Tajemnica 1925 [ang. 1917] s. 68).

„Nazwał on swój dwutygodnik »STRAŻNICĄ«, a będąc przekonany, że Wtóre Przyjście naszego Pana miało miejsce w r. 1874, załączył jako subtytuł tego Pisma: »I Zwiastun Obecności Chrystusa«.” (jw. s. 407).

„Telabib [Ez 3:15] przeto reprezentuje początek nowej ery, zaranie czasów Restytucyi – Tysiąclecia. Tysiąclecie (Obj. 20:3, 4, 7) rozpoczęło się od roku 1874, wraz z powrotem naszego Pana. Było to około tego czasu, gdy Pastor Russell przyszedł do Chrześcijan z lepszem wyrozumieniem Biblii, »z widzeniem Bożem«” (jw. s. 430; patrz też inne teksty s. 19, 79, 199, 418, 430, 440, 627, 713).

Także inna książka wydana za czasów prezesa Rutherforda nauczała podobnie, gdyż zawierała prawie identyczne teksty jak powyżej cytowana (patrz The Revelation of Jesus Christ – According to the Sinaitic Text 1918 s. 65, 104, 105).

Również czasopismo Strażnica wielokrotnie omawiało ten temat: ang. Strażnica 15.09 1917 s. 6146 (reprint); ang. Strażnica 01.10 1917 s. 6149 (reprint); ang. Strażnica 01.11 1917 s. 6159 (reprint); ang. Strażnica 15.01 1918 s. 6199 (reprint); ang. Strażnica 01.08 1918 s. 6301 (reprint); ang. Strażnica 01.04 1919 s. 6413 (reprint); ang. Strażnica 15.05 1919 s. 6436 (reprint).

W roku 1921 Towarzystwo Strażnica wydało głośną książkę pt. Harfa Boża, która nauczała o powrocie Jezusa w roku 1874, a na dodatek jej kolejne edycje ukazywały się aż do roku 1940 (po polsku do 1930 r.)! Oto pełny zestaw fragmentów z niej:

„Stosując tą samą regułę, dzień za rok, 1335 dni po R. P. 539 sprowadza nas do R. P. 1874, w którym to czasie, według chronologii biblijnej, Pan po raz wtóry przyszedł na ziemię. (...) Czas obecności naszego Pana datuje się od R. P. 1874, jak powyżej udowodniono” (Harfa Boża 1921 s. 238-239).

„Od r. 1874 datuje się końcowa część okresu zwanego »czasem końca«, a od r. 1874 liczy się czas obecności Pańskiej, jak poprzednio wzmiankowano” (jw. s. 242).

„Dopiero w r. 1874, przyjścia naszego Pana, zorganizowano pierwszą organizację robotniczą. Od tego czasu światło wiedzy znacznie się powiększyło w dziedzinie wynalazków, których jest za wiele, aby je tu wyliczyć. Wymieńmy tylko te z główniejszych, które odkryto po roku 1874, w dalszy dowód obecności naszego Pana. Główniejsze wynalazki są: maszynki do dodawania, latawce, glin, antyseptyczna chirurgia, sztuczne farby, samochody, kolczasty drut, rowery, karborund, ogniotrwałe kasy, celuloza, korespondencyjne szkoły, centryfugi do oddzielania śmietany, opis najciemniejszej Afryki, parowe pługi, Boski Plan Wieków, elektrowozy, dynamit, windujące schody, gazolinowe motory, żniwiarki, świetlny gaz, indukcyjne motory, linotypy, maszynki do wyrabiania zapałek, monotypy, migawkowe obrazki, północny i południowy biegun, kanał Panamski, pasteuryzacya, promienie Roentgena, maszyny do szycia trzewików, bezdymny proch, submaryny, rad, drapacze chmur, podziemna kolej, fonografy, telefony, maszynki do pisania, maszynki do czyszczenia dywanów zapomocą powietrza, i telegraf bez drutu” (jw. s. 243).

Podobne znaki patrz The Revelation of Jesus Christ – According to the Sinaitic Text 1918 s. 153; Dokonana Tajemnica 1925 [ang. 1917] s. 325; ang. Złoty Wiek 14.01 1925 s. 251; ang. Złoty Wiek 20.05 1925 s. 543; Złoty Wiek 15.06 1926 s. 12; ang. Złoty Wiek 06.10 1926 s. 22; Stworzenie czyli historja biblijna w obrazach 1914 s. 90-91; Powrót naszego Pana 1925 s. 30; Stworzenie 1928 [ang. 1927] s. 340-341.

„Dodając trzy i pół roku do 1874, roku obecności Pańskiej, otrzymujemy r. 1878. Podczas tej obecności od r. 1874 do r. 1878 Pan robił przygotowania do żniwa wieku ewangelii” (Harfa Boża 1921 s. 244).

„Całkiem rozsądnie przypuszcza się, że Pan w czasie żniwa miał specyalnego posłańca, wyróżnionego od innych, ogłaszającego obecność Jego i czas żniwa. Taki posłaniec znajdował się na ziemi. Jezus powiedział, że przygotował specyalny urząd dla tego posłańca, który w czasie wtórej obecności Jego rozdawać miał pokarm na czas słuszny dla domowników wiary. (...) Tu zaznaczamy chwalebne spełnienie się obietnicy Pańskiej względem specyalnego sługi, co jest dalszym dowodem Jego wtórej obecności od r. 1874. W odpowiedzi na zapytanie co do Jego wtórej obecności, Jezus rzekł: »Któryż tedy jest sługa wierny i roztropny, którego postanowił pan jego ...« Ew. Mateusza 24:45-47. Około r. 1870 Karol Taze Russell, pochodzący z Allegheny, Pennsylvanii, wówczas prawdziwie poświęcony Chrześcijanin i pilny badacz Słowa Bożego (...) Około r. 1875, kiedy uważnie i z modlitwą badał Pismo Święte, został przekonany o wtórej obecności Pana, i napisał dzieło pod tytułem »Cel i Sposób Powrotu Naszego Pana« (...) Niezawodnie Pastor Russell zajmował stanowisko owego specyalnego sługi, które mu Pan przygotował, i jako taki spełniał urząd mądrego i wiernego szafarza, wydając pokarm na czas słuszny dla domowników wiary. Pastor Russell skończył swój ziemski bieg w r. 1916. (...) Ci chrześcijanie nie są naśladowcami pastora Russell’a lecz naśladowcami Pana, którzy pożywają z pokarmów, które Pan przygotował dla nich przez Swego wiernego i mądrego sługę” (jw. s. 245-248).

„Wielkie dzieła żniwa, czyli obwieszczanie wtórej obecności naszego Pana i zgromadzenia wszystkich, którzy miłują objawienie Pańskie, zostało tak chwalebnie dokonane od 1874, iż jest jednem z jawnych dowodów wtórej obecności Pana” (jw. s. 249).

„Jego obecność datuje się od roku 1874, a dzieło żniwa od r. 1878, lecz to nie przeszkadzało poganom w panowaniu do oznaczonego czasu” (jw. s. 252-253; por. s. 279).

Później Towarzystwo Strażnica wielokrotnie potwierdzało swoją chronologię na łamach czasopisma Strażnica. Oto kilka tekstów na ten temat:

„Tak więc niezbite fakty wykazują, że »czas końca« zaczął się w 1799 roku; wtóra obecność Pańska zaczęła się w 1874 r., że żniwo zaczęło się potem i większe światło wyszło ze Słowa Bożego” (Strażnica 15.04 1922 s. 121; por. s. 119 [ang. 01.03 1922 s. 73]).

„Nie mamy żadnych wątpliwości co do chronologii odnoszącej się do dat 1874, 1914, 1918 i 1925. Niektórzy twierdzą, że znaleźli pewne światło w łączności z okresem »siedmdziesięcio-letniego spustoszenia« i niewoli Babilońskiej Izraela i gorliwie starają się przekonać drugich, że Brat Russell był w błędzie” (Strażnica 01.07 1922 s. 195 [ang. 15.05 1922]).

„Kiedyś, niebardzo daleko jest ten dzień, duchowieństwo pozna fakt, że drugie przyjście jest faktem dokonanym od roku 1874-go, a wtenczas będą jeden drugiemu zadawali pytanie: »Dlaczego my jesteśmy ostatnimi między tymi, co witają wracającego Króla?«” (Strażnica 01.08 1922 s. 229 [ang. 15.06 1922]).

„Na podstawie takich i licznie odpowiadających sobie faktów – w zgodzie z najlepszemi prawami jakie są znane nauce – stwierdzamy, że: Biblijnie, naukowo i historycznie chronologia obecnej prawdy jest zgodna z prawdą ponad wątpliwość. Jej wiarygodność stwierdzona została datami i wypadkami lat 1874, 1914 i 1918. (...) Wiele lat temu Pastor Russell rozważał gruntownie to wszystko i oświadczył w artykule, który niedługo przedrukujemy, że zmiana o jeden rok zburzyłaby cały system chronologiczny” (Strażnica 01.08 1922 s. 236 [ang. 15.06 1922 s. 187]).

„Czasy pogan pod nadzorem boga świata tego skończyły się 1-go sierpnia 1914-go roku. Przed tą datą byłoby niewłaściwem dla Pana, Króla chwały, aby objął swoją wielką władzę i królował (Ezechjel 21:27). Ponieważ był obecnym od roku 1874-go, przeto wynika z faktów, jak je obecnie znamy, że okres pomiędzy rokiem 1874-ym a 1914-ym jest dniem przygotowania. To bynajmniej nie sprzeciwia się myśli, że »czas końca« jest od roku 1799-go a 1874-ym nie mógł być dniem przygotowawczym, lecz dniem wzrastającej światłości. Nie byłoby rozsądnem mniemać, że Król zaczął robić przygotowania nim jeszcze był obecny” (Strażnica 01.12 1922 s. 365 [ang. 01.11 1922]).

„Od roku 1874-go Król chwały jest obecny, i przez ten czas prowadził on żniwo i zbierał sobie klasę świątyni. Od roku 1914-go Król chwały objął swoją władzę i rządzi. (...) Czy wierzysz temu? Czy wierzysz, że Pan chwały jest obecny od roku 1874-go? (...) Czy wierzysz, że Król chwały rozpoczął swoje panowanie? (...) Oto Pan króluje! Wy jesteście jego agentami ogłoszeniowymi. A przeto ogłaszajcie, ogłaszajcie, ogłaszajcie, Króla i jego królestwo” (Strażnica 01.12 1922 s. 368 [ang. 01.11 1922 s. 337]).

Na kongresie w Cedar Point w roku 1922 prezes Towarzystwa Strażnica z całą mocą nauczał o powrocie Jezusa w roku 1874, choć wtedy właśnie przeniósł Jego królowanie z roku 1878 na rok 1914. Poniżej słowa Rutherforda opublikowane w Strażnicy:

„Proroctwo biblijne wykazuje, że wtóre ukazanie się Pana przypada na rok 1874-ty. Spełnione proroctwo wykazuje ponad wszelką wątpliwość, że ukazał się on w roku 1874-ym. Spełnione proroctwo nazywa się inaczej faktami fizycznymi, a fakty te nie podlegają żadnej dyskusji. Kto prawdziwie uważał, ten zna te fakty, jak przytoczone są one w Piśmie Świętem i wyjaśnione w tłumaczeniu specjalnego sługi Pańskiego” (Strażnica 01.12 1922 s. 365 [ang. 01.11 1922]).

Patrz też np. ang. Złoty Wiek 16.08 1922 s. 730.

W roku 1923 Towarzystwo Strażnica dołączyło do tomu Russella pt. Walka Armagieddonu specjalistyczną broszurę jego autorstwa, uzupełnioną przez Rutherforda o 20 stron druku (rozdział Dowody potwierdzające; musiał on powstać po śmierci Russella, gdyż wspomina się w nim trzęsienie ziemi w Chinach w grudniu 1920 roku; patrz s. 66). Jej tytuł to Co mówi Pismo Święte o powrocie naszego Pana? – Jego parousia, epifania i apokalupsis. Po angielsku broszura ta (razem z dodatkiem) ukazała się w roku 1922 pt. The Bible on Our Lord’s Return (podtytuł His Parousia, His Apokalupsis and His Epiphania). Uczono w niej (jak i w edycji z roku 1920) o powrocie Jezusa w roku 1874. Oto słowa z tej broszury:

„Tym sposobem mamy dwa proste, jasne i bardzo ważne dowody Pisma Św., które pokazują że czas parousia, czyli obecności Chrystusa przypadał na Październik 1874 r. i obydwa pokazują cechę działalności, której się mamy spodziewać podczas Jego obecności poprzedzającej objawienie się światu, czyli Jego Epifanii i Apokalupsis” (Co mówi Pismo Święte o powrocie naszego Pana? – Jego parousia, epifania i apokalupsis 1923 s. 31-32; patrz też s. 20, 22-23, 31, 33, 52, 59).

Nawet w rozdziale Dowody potwierdzające (dołączonym później) w broszurze tej nauczano o paruzji w roku 1874 i potwierdzano rzetelność swojej chronologii:

„Tak jak dotąd zostało wykazane, iż wtóra obecność naszego Pana datuje się od 1874 r.” (Co mówi Pismo Święte o powrocie naszego Pana? – Jego parousia, epifania i apokalupsis 1923 s. 64).

„Jeżeli wnioski jego przeciwników o chronologii są słuszne, to w takim razie wszystko, co okazało się w roku 1914 i potem musi być odrzucone jako dowód królestwa Mesyaszowego. (...) Taka zmiana wytrąci z równowagi całą naszą chronologię i zniszczy wartość dat 1874, 1878, 1910, 1914 i 1918. Równałoby się to powiedzeniu: »Gdzież jest dowód Jego obecności?« »Pan mój zwleka z swem przyjściem« – (2 Piotr 3:4; Mat. 24:48)” (Co mówi Pismo Święte o powrocie naszego Pana? – Jego parousia, epifania i apokalupsis 1923 s. 86; por. ten sam fragment Strażnica 15.06 1922 s. 187 [ang. 01.05 1922 s. 139]).

Również w roku 1923 Towarzystwo Strażnica wydało kolejną polską edycję książki pt. Dokonana Tajemnica, która uczyła o paruzji w roku 1874 (patrz powyżej). W roku 1923 padło też w Strażnicy kilka stwierdzeń o paruzji Jezusa. Oto one:

„Według wszelkich świadectw Biblijnych, Jezusa wtóra obecność miała przypadnąć 1874 r. Od onego czasu wypełnione proroctwo dostarcza twierdzących dowodów wykazując jego obecność” (Strażnica 15.01 1923 s. 23 [ang. 01.12 1922]).

„W zamglonym świcie poranku, w 1874, on »ukazał się« dla kilku dusz wiernych, które pragnęły jego powrotu, chodzącym po wodach niezadowolenia” (Strażnica 15.01 1923 s. 30 [ang. 01.12 1922]).

„Jezus powiedział, że wróci, aby wziąć ze sobą Oblubienicę (Jan 14:3). W roku 1874-ym powrócił. W roku 1914 objął wielką władzę i zaczął królować” (Strażnica 15.03 1923 s. 87 [ang. 01.02 1923 s. 36]).

„Pismo wykazuje, że wtóra jego obecność przypada w roku 1874 (Zobacz C 82-131). Stanowczo również określone jest, że w czasie jego wtórego przyjścia Pan przepasze się, posadzi sługi swoje za stół, i przyjdzie im usługiwać (...) Dowód taki pokazuje, że Pan obecny jest od roku 1874, oraz że prowadzi on pracę żniwa...” (Strażnica 01.04 1923 s. 99 [ang. 01.03 1923]).

„Z powrotem swoim w roku 1874 rozlał on poznanie obecności swojej…” (Strażnica 15.04 1923 s. 128 ang. 15.02 1923).

„Wtóra obecność Pańska datuje się od roku 1874. Od tego roku aż do 1914 zajęty on był pracą przygotowawczą. Potem zaś objął swoją wielką władzę i rozpoczął królowanie” (Strażnica 01.06 1923 s. 163 [ang. 01.04 1923]).

„Pierwsza część pracy zaczęła się z powrotem Pana naszego w roku 1874. Jej odznaczającemi się okresami są: 1874 [w ang. jest 1878], 1881, 1914, 1918, 1925. Syon wyobraża miejsce władzy, z której światłość świeci” (Strażnica 01.07 1923 s. 202 [ang. 01.05 1923 s. 138]).

„Obfitość dowodów stwierdza wtórą obecność naszego Pana. Jest on obecny od roku 1874, kierując pracą żniwa” (Strażnica 01.08 1923 s. 227 [ang. 15.07 1923]).

„Jego obecność datuje się od roku 1874. Czterdzieści lat po tej dacie zdają się być okresem przygotowawczym. Z końcem roku 1914 nadszedł czas by objął władzę »ten, co do niej ma prawo«.” (Strażnica 15.12 1923 s. 383 [ang. 01.01 1924]).

Patrz też np.: Strażnica 15.06 1923 s. 189 [ang. 01.04 1923]; Strażnica 15.10 1923 s. 310 [ang. 01.10 1923]; Strażnica 01.12 1923 s. 360 [ang. 01.12 1923]; ang. Złoty Wiek 17.01 1923 s. 251.

Prócz tego powrót Jezusa w roku 1874 potwierdzały nadal Towarzystwu Strażnica „Przedziały Przejść Piramidy” Cheopsa (patrz Dokonana Tajemnica 1923 [ang. 1917] s. 68).

Widzimy z powyższego materiału, że w latach 1877-1923 Towarzystwo Strażnica zdecydowanie nauczało o powrocie Jezusa w roku 1874, czy inaczej mówiąc o Jego obecności od tego czasu. W tych latach nie było żadnych wątpliwości z tym związanych.

Powrót Chrystusa w latach 1874, 1875, 1878 i 1914 według J. F. Rutherforda (lata 1924-1935 oraz 1936-1942)

Rutherford, pomimo że zaczął w roku 1926 wprowadzać koncepcję roku 1914 dla „wtórej obecności” Chrystusa, to jednak tak od razu nie odrzucił nauczania o roku 1874. Wydaje się, że nie chciał wywoływać szoku u swoich głosicieli. Ciągle żyło bowiem wielu takich, którzy pamiętali osobiście Russella i jego doktrynę. Dlatego zapewne Rutherford postanowił odpowiednio dozować zmianę nauki o paruzji Chrystusa. Publikował broszury i książki z nową wykładnią, ale i też z poprzednią. Pisał nowe artykuły, ale i dodrukowywał tomy Russella. Taki obraz polityki Towarzystwa Strażnica przedstawimy poniżej. Rozbijemy poniższą treść na poszczególne lata (1924, 1925, 1926, 1927, 1928, 1929, 1930, 1931, 1932, 1933, 1934, 1935), aby było widać, że praktyka tej organizacji dotyczyła całego tego okresu. Pomijamy tu lata po roku 1935, gdyż nauka Towarzystwa Strażnica zasadniczo w kwestii powrotu Jezusa już się nie zmieniła. O tym jednak powiemy poniżej (patrz Rok 1935 i kolejne lata).

Rok 1924

W roku 1924 Towarzystwo Strażnica nadal nauczało o powrocie Chrystusa w roku 1874:

„Niewidzialna obecność Pana Jezusa datuje się z 1874 rokiem. Według podania Pisma Świętego, od tej chwili lat czterdzieści stanowią okres, w którym są czynione przygotowania do Jego królestwa. Ta kalkulacja doprowadza nas do roku 1914, właśnie do czasu, kiedy Pan ujął swą władzę i rozpoczął swe panowanie, wskutek czego narody się rozgniewały (Objawienie 11:18)” (Piekło. Czem ono jest? Kto w niem przebywa? Czy z niego można się wydostać? 1924 s. 48; por. s. 42 w innej edycji).

[Właściwie publikacja ta w języku polskim ukazała się albo pod koniec roku 1926, albo na początku roku 1927, patrz Strażnica 15.01 1927 s. 19 – „PIEKŁO Czem ono jest? Kto w niem przebywa? Czy z niego można, się wydostać? Tytuł powyższej broszury jest dobrze ujęty z jej treści, która w tych dniach wyszła z druku i jest już do nabycia”]

Równocześnie w tym samym roku organizacja ta pisze o tym w innych publikacjach. Oto przykładowe jej wypowiedzi ze Strażnicy i z broszury, która cytuje książkę pt. Harfa Boża:

„Podstawę tego faktu, że Jezus Chrystus miał powrócić i pojąć swoją oblubienicę, kościół, słowa powyższego tekstu jasno stwierdzają. Czas jego wtórego przyjścia Pismo Święte jasno wskazuje na rok Pański 1874. Spełnianie się obecnych proroctw, które nazywamy naocznymi faktami wykazuje, iż jego wtóra obecność datuje się od tego czasu” (Strażnica 15.01 1924 s. 20 [ang. 01.01 1924 s. 4]).

„Jeżeli możemy wnosić, że żniwo klasy pszenicy, mianowicie świętych, rozpoczęło się z wtórą obecnością naszego Pana w roku 1874, zatem czy nie byłoby właściwem wnioskować, iż to żniwo ma trwać pięćdziesiąt symbolicznych dni, albo pięćdziesiąt literalnych lat? Jeżeli tak, możemy zatem spodziewać się, że żniwo to zakończy się pięćdziesiąt lat później po roku 1874, lub też skończy się w roku 1924 (...) Nie ma najmniejszej wątpliwości w umyśle poświęconego dziecka Bożego, co do tego, że Pan Jezus jest i był obecny od roku 1874; że żniwo było w toku od owego czasu; że większość świętych jest już zabrana” (Strażnica 15.01 1924 s. 21 [ang. 01.01 1924]).

„I gdy Pan powrócił w roku 1874, ów fakt, że miał powrócić i wybawić swój lud oczekujący…” (Strażnica 15.01 1924 s. 29 [ang. 01.12 1923]).

„Pan był obecny od roku 1874, ale nie objął swej wielkiej władzy aż z rokiem 1914” (Strażnica 01.03 1924 s. 73 [ang. 15.02 1924]).

„Rok ten (1874) zaznaczył wtórą obecność naszego Pana (…) Restytucja zaczęła się w roku 1874” (Strażnica 15.04 1924 s. 117 [ang. 01.04 1924]).

„Czas obecności naszego Pana datuje się od R. P. 1874, jak powyżej udowodniono” (Pożądany rząd 1924 s. 20; por. s. 22).

W tym samym roku 1924 ukazały się też kolejne edycje (polska i angielska) książki pt. Harfa Boża, w której uczono o powrocie Jezusa w roku 1874 (patrz powyżej Lata 1917-1923).

Patrz też np.: Strażnica 15.02 1924 s. 63 [ang. 15.01 1924]; Strażnica 01.03 1924 s. 71 [ang. 15.02 1924]; ang. Złoty Wiek 21.05 1924 s. 536; ang. Złoty Wiek 31.12 1924 s. 219.

Rok 1925

Niedawno Towarzystwo Strażnica przedstawiło taki oto wniosek dotyczący roku 1925 i wprowadzenia wtedy nauki o obecności Chrystusa od roku 1914:

„Od roku 1925 Świadkowie Jehowy głoszą, że I wojna światowa i to, co nastąpiło po niej, stanowi niepodważalny dowód, iż w 1914 roku zaczęła się obecność Chrystusa w charakterze niebiańskiego Króla oraz dni ostatnie niegodziwego szatańskiego systemu rzeczy” (Strażnica 15.03 2009 s. 16).

Niestety nie powołano się na żadne źródła, które by to potwierdzały! W roku 1925 Towarzystwo Strażnica wydało publikacje, w których zaledwie naprowadza ono czytelników na rok 1914, jako czas przyjścia Jezusa i objęcia władzy.

Oto słowa z tych publikacji, które nie mówią jednak o „obecności” (ang. presence) Chrystusa, a raczej wspominają o przyjściu (ang. coming) do Królestwa i jego ustanowieniu:

„Pytanie, jakie zawsze zajmuje wiernego żyda i wiernego chrześcijanina jest to, kiedy królestwo będzie ustanowione? Według proroctwa Ezechjela 21:24-27 ono będzie ustanowione, gdy »przyjdzie ten, który do niej [do tej władzy] ma prawo«, kiedy on obejmie moc i zacznie panować. Czego zatem należy się spodziewać jako znaków tego wydarzenia? Jezus sam proroczo odpowiedział, że tedy narody się rozgniewają (Objawienie 11:18). Czasy pogan, jak już powiedziałem, skończyły się w roku 1914. Wtedy narody się rozgniewały i od tej chwili wciąż mnożą się dowody, że królestwo niebieskie się przybliżyło” (Pociecha dla ludzi 1925 s. 46).

„Dlaczego z rokiem 1914 skończyły się czasy Pogan i nastał czas końca, których Szatan był bogiem tego Świata i rządził bez żadnej przeszkody. Wówczas zaznaczyło się przyjście Tego, który ma prawo do panowania, mianowicie wielkiego Księcia Pokoju. Był to czas dla Pana Jezusa Chrystusa, zgodnie z wolą Boga, objąć Swoją moc i rozpocząć panowanie, wskutek czego narody się rozgniewały” (Strażnica 01.01 1926 s. 7 [ang. 15.12 1925 s. 375]).

Inna Strażnica z roku 1925 mówi o czasie „przed rokiem 1914”:

„Pan powrócił [ang. returned] przed rokiem 1914. W roku 1914 otrzymał swe królestwo i zaczął swe panowanie. W roku 1918 przybył do swej świątyni; to jest zaczął specjalny obrachunek klasy należących do świątyni” (Strażnica 01.04 1925 s. 101 [ang. 01.02 1925 s. 37-38]).

Również w tym samym roku Towarzystwo Strażnica wydało specjalistyczną broszurę zajmującą się „wtórą obecnością” Chrystusa. Jej tytuł to Powrót naszego Pana. Podobnego typu publikacja ukazała się już w roku 1922 (lub w 1921, wg innego źródła) i miała ona tytuł The Bible on Our Lord’s Return (podtytuł His Parousia, His Apokalupsis and His Epiphania).

Broszura pt. Powrót naszego Pana (1925) zdecydowanie uczyła o powrocie Jezusa w roku 1874. Oto fragmenty z niej:

„Tę chwilę prorok nazywa czasem błogosławionym, gdy powiada: »Błogosławiony, kto doczeka a dojdzie do tysiąca trzechset trzydziestu i pięciu dni« (Daniela 12:12). Czekającymi, jak proroctwo mówi, bez wątpienia są ci, którym Pan polecił czuwać na Swój powrót. Ta data, gdy jest zrozumiana, ustala czas wtórego przyjścia Pana. Stosując tę samą regułę, mianowicie dzień za rok, 1335 dni od r. P. 539 przywodzą nas do r. P. 1874, w którym to czasie, według chronologii biblijnej zaznaczyła się wtóra obecność naszego Pana. Jeżeli to obliczenie jest właściwe, to od owego czasu winniśmy znaleźć odznaczające się świadectwa, stwierdzające wtórą obecność Pana ” (Powrót naszego Pana 1925 s. 25).

„Czas wtórej obecności datuje się od r. 1874, jak wyżej jest dowiedzione” (jw. s. 26).

„Od r. 1874 liczy się ten okres ostatnią częścią »czasu końca«. I równocześnie od tego samego czasu datuje się wtóra obecność Pańska” (jw. s. 29).

„Aż w roku 1874, akurat z wtórą obecnością naszego Pana, powstała pierwsza organizacja robotnicza na świecie. Od tej chwili wprost cudownie światło zaczęło wzrastać; i wynalazki i odkrycia weszły w życie w szerokim zakresie, i są za liczne by je wszystkie tutaj wyliczać. Przytaczamy tylko główniejsze, jakie weszły w życie od roku 1874, które świadczą o wtórej obecności naszego Pana. Wynalazkami głównemi są: maszynki do dodawania, samoloty czyli aeroplany, glin, antyseptyczna chirurgja, sztuczne farby, samochody, machinalne zbiorniki pary, kolczasty drut, rowery, karborundum, ogniotrwałe kasy, celuloid, korespondencyjne szkoły, centryfugi, opis wnętrza Afryki, Boski Plan Wieków, elektrowozy, dynamit, elektryczne spoidła, automatyczne schody, gazolinowe motory, żniwiarki, świetlny gaz, indukcyjne motory, linotypy, maszynki do wyrabiania zapałek, monotypy, ruchome obrazy, kino aparaty, północny i południowy biegun, kanał panamski, pasteuryzacja, promienie Roentgena, sygnały kolejowe, maszyny do szycia trzewików, bezdymny proch, submaryny, rad, drapacze chmur, podziemna kolej, fonografy, telefony, maszyny do pisania, pneumatyczne maszyny do czyszczenia dywanów, telegraf bez drutu itd.” (jw. s. 30).

„Prawdziwi Chrześcijanie, mianowicie Badacze Pisma Św. nigdy nie mieli na celu gromadzenia się, by stworzyć organizację i pociągnąć ludzi do siebie; bo nawet nie utrzymują ksiąg członkostwa. Ich jedynym celem jest oświecanie ludzi odnośnie planu Boskiego i starają się dopomagać im do zrozumienia co Bóg ma lepszego dla całej ludzkości, coś lepszego ponad doktryny propagowane przez nominalne Chrześcijaństwo. Te okoliczności świadczą o spełnieniu się proroctwa i tworzą zbiór fizycznych faktów, które potwierdzają obecność Pana od roku 1874; gdyż to gromadzenie zaczęło się z tą datą” (jw. s. 32).

„Koniec świata i wtóra obecność Pana zaznacza się równocześnie. Od roku 1874 do 1914, perjod 40 lat, był to dzień przygotowania Pańskiego. Rok 1914 jest dobitnie wskazany w Piśmie Św., że z tą datą miał się zaznaczyć koniec świata i że wówczas Pan miał być obecny, w co wcale nie można wątpić” (jw. s. 34).

„Zatem zupełnie jest słusznem spodziewać się, że On miał być obecnym na jakiś czas przed objęciem Swojej wielkiej mocy i panowania. Jego obecność zaznaczyła się z rokiem 1874. I od tego czasu On prowadził dzieło żniwa, lecz nie przeszkadzał panowaniu pogańskiemu aż do czasu, kiedy dzierżawa tego panowania miała się skończyć” (jw. s. 36-37).

Jakże więc w roku 2009 Towarzystwo Strażnica mogło pisać o wprowadzeniu w roku 1925 nauki o obecności Chrystusa od roku 1914?

Także w edycji tomu pt. Walka Armagieddonu z roku 1925 zamieszczono broszurę z podanym rokiem 1923, która uczyła o powrocie Jezusa w roku 1874 (patrz powyżej Lata 1917-1923, cytat z broszury pt. Co mówi Pismo Święte o powrocie naszego Pana? – Jego parousia, epifania i apokalupsis).

Również w roku 1925 Towarzystwo Strażnica wydało kolejną polską edycję książki pt. Dokonana Tajemnica, która uczyła o paruzji w roku 1874 (patrz powyżej Lata 1917-1923) oraz opublikowało następną angielską edycję książki pt. Harfa Boża, która uczyła o paruzji w roku 1874. Wydano ją też w odcinkach w angielskim czasopiśmie pt. Złoty Wiek w latach 1922-1927 (fragmenty o roku 1874 ukazały się w roku 1925) (patrz Lata 1917-1923). O paruzji pisano także w czasopismach:

„W roku 1874 Pan przybył po raz wtóry; a przez 40 lat wypełniał swą przygotowawczą pracę zebrania swych wiernych” (Strażnica 15.01 1925 s. 23-24 [ang. 15.12 1924 s. 376]).

„Gdy Pan powrócił w roku 1874, więc ci którzy mienili się być jego ludem nie byli gotowymi dla niego; i on musiał zgromadzać lud dla siebie” (Strażnica 01.04 1925 s. 107 [ang. 15.03 1925 s. 93]).

„Michał jest Chrystus Pan, który jest obecny od roku 1874” (Strażnica 15.04 1925 s. 117 [ang. 01.03 1925 s. 69]).

„Było rzeczą niezbyt łatwą dla Pastora Russella obwieścić, że Pan przyszedł w roku Pańskim 1874, bo cywilizacja niezbyt łatwo zwracała uwagę na to i owe ogłoszenie nie spowodowało absolutnego przewrotu” (Strażnica 15.12 1925 s. 383 [ang. 15.12 1925 s. 378]).

„Prawda, że ZŁOTY WIEK popiera to, że Jezus Chrystus powrócił na ziemię w 1874 roku, i że Jego królestwo na naszych oczach jest budowane” (ang. Złoty Wiek 25.03 1925 s. 407).

W tym samym roku 1925 pojawia się dla paruzji, prócz roku 1874, również druga data, to znaczy rok 1875 (patrz też Rok 1927, Rok 1928). Oto słowa z jednego z czasopism:

„Według proroctwa i chronologii biblijnej, czas wtórej obecności naszego Pana powinien rozpocząć się z końcem 1874 lub z początkiem roku 1875” (ang. Złoty Wiek 08.04 1925 s. 443).

Dodajmy, że jeszcze w roku 1925 Rutherford uważał, iż wraz z powrotem Chrystusa w roku 1875 rozpoczęło się już Tysiąclecie:

„Mierząc zgodnie z tym, co zostało już definitywnie i wyraźnie ujawnione, pewne jest, że okres Tysiąclecia miał się rozpocząć w roku 1875. Nie możemy jednak oczekiwać, że wszystko nastąpi na początku. Plan Boży jest progresywny oraz majestatycznie i w sposób uporządkowany zmierza do końca” (ang. Złoty Wiek 14.01 1925 s. 250, artykuł pt. The Millennium, tekst przemowy radiowej J. F. Rutherforda, jw. s. 249-254).

Rok 1926

W roku 1926 pojawia się nauka o tym, że rok 1914 jest czasem powrotu Jezusa. Oto słowa ze znanej książki pt. Wyzwolenie:

With the coming of Christ Jesus into power in 1914 Satan and his demon hosts have been cast out of heaven and onto the earth (Psalm 110:5; Revelation 12:9). (Deliverance 1926 s. 294).

Polski odpowiednik oddał to zdanie następująco:

„Z przyjściem Chrystusa Jezusa w roku 1914 Szatan i jego demoniczne chóry zostały strącone z nieba na ziemię (Psalm 110:5; Objawienie 12:9)” (Wyzwolenie 1928, 1929 [ang. 1926] s. 298).

Wprawdzie nie pada tu angielskie słowo presence (ale coming), które tłumaczone jest na „obecność”, ale można przyjąć, że mowa jest tu o powrocie Jezusa. Z drugiej strony fragment ten i przytoczony Psalm 110:5 może wskazywać, że Towarzystwu Strażnica chodziło tu o ukazanie królowania Chrystusa od roku 1914, a nie Jego „obecności”. W polskim przekładzie pominięto angielskie słowo power, które sugerowałoby tu raczej królowanie z mocą (w mocy).

Prócz tego w książce pt. Wyzwolenie pojawiają się inne teksty mówiące o roku 1914 oraz dwa fragmenty o roku 1874:

„»(...)« (Daniela 12:9, 10). Mądrymi, którzy tu wymienieni są ci, którzy wyglądali i oczekiwali na przyjście Pana i Jego królestwa. Obecnie oni rozumieją. Wypełnione proroctwo wykazuje, że około roku 1874 i później Pan rozpoczął stopniowo przyświecać światłem na swoje słowo i wyprowadzać prawdziwych Chrześcijan z niewoli Babilońskiej...” (Wyzwolenie 1929 s. 236; por. podobnie s. 237).

O roku 1914 w książce tej wspomniano jeszcze, sugerując jakby powrót Jezusa, na stronie 247.

Być może rzeczywiście książka powyższa wprowadzała rok 1914, jako datę paruzji, ponieważ miała zastąpić wcześniejsze tomy Russella:

„Wreszcie w maju 1926 roku na zgromadzeniu w Londynie przyjęto rezolucję zatytułowaną »Świadectwo dla władców świata«. Otwarcie obwieszczała ona prawdę o Królestwie Bożym oraz o nadchodzącej zagładzie systemu podległego Szatanowi. Na tym samym zgromadzeniu ogłoszono wydanie dobitnej książki Wyzwolenie, która była pierwszą z serii publikacji mających zastąpić Wykłady Pisma Świętego. Lud Boży spoglądał teraz w przyszłość, a nie wstecz” (Strażnica Nr 21, 1993 s. 12).

Ale i w Strażnicy podano informację o powrocie Chrystusa w roku 1914:

„Za pierwszem przyjściem Chrystus był pomazanym Królem. On objął Swoją moc i rozpoczął Swoję działalność jako Pomazaniec Boga aż za wtórem przyjściem, mianowicie w roku 1914” (Strażnica 15.10 1926 s. 309 [ang. 15.09 1926 s. 277]).

Również w roku 1926 Towarzystwo Strażnica wydało kolejne angielskie edycje książek pt. Dokonana Tajemnica i Harfa Boża, które uczyły o paruzji w roku 1874 (patrz powyżej Lata 1917-1923). Pisano też o tej dacie w czasopismach:

„Około 1874 roku, prawdziwy Kościół zaczął ogłaszać wtóre przyjście Chrystusa Jezusa i ustanowienie Jego królestwa” (Strażnica 01.07 1926 s. 197 [ang. 15.06 1926]).

„Jednak dla tych, którzy obserwują działanie Boga w sprawach kościoła i świata, rok 1874 oznacza powtórne przyjście naszego Pana, a rok 1914 oznacza koniec czasów pogan” (ang. Złoty Wiek 25.08 1926 s. 745).

„Według chronologji i proroctw Pisma Św. powrót naszego Pana nastąpił w końcu roku 1874 lub na początku 1875. Obecność Jego oczywiście jest niewidzialna dla ludzi. Nie mogę teraz przytoczyć dowodów obecności Pańskiej, stwierdzam tylko, że on jest obecny od roku 1874” (Złoty Wiek 15.01 1927 s. 227, art. Wykład, wygłoszony 7 czerwca 1926 r. z radjostacji Iberika w Madrycie).

W angielskiej publikacji zamieszczono ten sam tekst, ale pominięto w nim słowa „lub na początku 1875”, pozostawiając tylko rok 1874 (patrz ang. Złoty Wiek 22.09 1926 s. 822).

Rok 1927

W roku 1927 Towarzystwo Strażnica wydało broszurę, w której naprowadza czytelnika na rok 1914, jako czas powrotu Jezusa:

„Bóg przez Swoje słowo wykazuje, że On nie będzie się wtrącał w szatańską bezbożną pracę, aż przy końcu świata, w którym to czasie Chrystus Jezus, Jego umiłowany syn i prawowity Król ziemi miał przyjść i objąć władzę nad sprawami człowieka, oraz miał rozpocząć panowanie i błogosławić ludzkość ziemi. W roku 1914 świat się skończył a według proroctwa Bożego, był zaznaczony Wojną Światową, morami, rewolucjami, powrotem żydów do Palestyny i przez ogólne utrapienie i ucisk, jaki obecnie egzystuje na ziemi (Mateusza 24:3-22; Łukasza 21:10-26)” (Wolność dla ludzi 1927 s. 39).

W tym samym roku 1927 wydano książkę, w której, choć pisze się o powrocie Jezusa w roku 1914, to również naucza się w niej o roku 1874 (patrz poniżej Rok 1928):

„Z Jego przyjściem w r. 1914 zewnętrzne wypadki, czyli fizyczne fakta, które były okazane przy wypełnieniu się proroctwa, były tak jasne i jawne, że wszyscy ci, którzy badali słowo Boże i mieli pragnienie zrozumieć je, mogli zrozumieć, bez względu czy oni byli poświęceni Panu lub nie” (Stworzenie 1928 [ang. 1927] s. 329).

W roku 1927 pojawia się dla paruzji, prócz roku 1914 i 1874, również data alternatywna (dla 1874 r.), to znaczy rok 1875 (patrz też Rok 1925, Rok 1928). Oto słowa z jednego z czasopism:

Również czasopismo Strażnica nauczało o paruzji od „około roku 1874”, ale już zmieniło wykładnię dotyczącą miejsca przebywania Jezusa (przebywanie nie na ziemi, ale kierowanie ziemią z Plejad):

„Obecność Pańska była trudna do wytłumaczenia, a tem bardziej trudniejsza do czystego wyrozumienia. Wielu pracowało pod mniemaniem, że Pan Jezus musi być obecny osobiście w sąsiedztwie naszej ziemi. Takie mniemanie jest nierozsądne. Odległość w tym względzie nie może być przeszkodą dla Pana. On może przebywać w Plejadach i kierować sprawami na ziemi tak samo, jakby się na niej znajdował. My rozumiemy, że obecność Pańska poczęła się objawiać około roku 1874; że On objął Swą władzę i moc i rozpoczął panowanie w roku 1914; i że On przyszedł do Swej świątyni w roku 1918. Ktoś w swem zamieszaniu się zapytał: »Czy Pan przyszedł na ziemię w roku 1874 i znowu musiał wracać do nieba w celu zrzucenia djabelskiej organizacji i znowu powracać w roku 1914, odejść powtóre i znowu powrócić w roku 1918?« Rzeczywiście nie. Nie byłoby żadnej potrzeby postępować w ten sposób” (Strażnica 01.07 1927 s. 195 [ang. 01.06 1927 s. 163]).

„Pismo Święte wykazuje, że obecność Pańska rozpoczęła się około roku 1874. (...) Następnie w krótkim czasie po roku 1874 jedynie prawdziwie poświęceni, spłodzeni i pomazani mogli rozeznać obecność Pańską (...) Koniec świata nadszedł w roku 1914. Jezus wtedy był obecny, a nawet był obecny od roku 1874. (...) Innemi słowy, Jezus był obecny, lecz nie spostrzeżony przez wszystkich, z wyjątkiem tych, którzy wyrozumiewali rzeczy duchowo od roku 1874. Później, mianowicie w roku 1914, Jego obecność poczęła być objawiana przez fizyczne fakta dla wszystkich tych, którzy przykładali wagi do proroctw, lecz nie dla tych, którzy się naśmiewali i byli hipokrytami” (jw. s. 196).

„Co tedy jest streszczeniem tych tekstów rozbieranych w tym przedmiocie? One wykazują obecność Pańską od roku 1874. Pan był wtedy po prawicy Jehowy Boga, lecz w harmonji z wolą Bożą, rozpoczął pracę na ziemi ze Swoimi świętymi na korzyść ich, mianowicie zgromadzenie ich razem i przywrócenie im prawdy i czyniąc przygotowanie do usunięcia Szatana, oraz zgromadzenie członków do Siebie. Jego obecność trwała bez przerwy, a w roku 1914 była objawiona dla większej klasy ludzi, gdy On powstał i objął Swą władzę oraz strącił Szatana; te zdarzenia były objawione przez fizyczne fakta i zrozumiane przez wszystkich pilnujących stróżów. To się zaznaczyło Jego początkiem okazania się (Epiphaneia) Jego obecności” (jw. s. 200).

Także w innych czasopismach Towarzystwa Strażnica znajdziemy fragmenty o powrocie Chrystusa w roku 1874 lub 1878 (o roku 1878 patrz też poniżej Rok 1931). Oto przykłady:

„Dowód jest całkiem jasny i przekonywujący, że wtóra obecność naszego Pana datuje się od 1874 (...) Fakt, że dzieło wielkiego żniwa rozwinęło się dalej od około 1874 jest najlepszym dowodem na obecność Pana od tamtej pory” (ang. Strażnica 15.02 1927 s. 54).

„Badacze Pisma Świętego widzą w Samuelowej pracy coś w podobieństwie do tego, co było uczynione we wcześniejszych dniach Pańskiej parousia – od 1878 roku i nadal, możebnem do roku 1918” (Strażnica 15.07 1927 s. 221 [ang. 15.05 1927 s. 157]).

„Około 1874 roku, prawdziwy Kościół zaczął ogłaszać wtóre przyjście Chrystusa Jezusa i ustanowienie Jego królestwa” (Strażnica 15.07 1927 s. 224; por. I.B.S.A. Year Book 1927 tekst do rozważań na 29 września 1927 r.).

„Jehowa pomazał Jezusa duchem świętym dla obwieszczania wolności pojmanym. W harmonji z tem wielkiem obwieszczeniem Jehowa posłał Go w roku 1874, jako wielkiego Cyrusa, albo słońce, aby sprowadził »wyzwolenie pojmanym« z mistycznego Babilonu” (Strażnica 01.12 1927 s. 365; por. I.B.S.A. Year Book 1927 tekst do rozważań na 10 grudnia 1927 r.).

„Czasy pogan pod nadzorem boga świata tego skończyły się 1-go sierpnia 1914-go roku. Przed tą datą byłoby niewłaściwem dla Pana, Króla chwały, aby objął swoją wielką władzę i królował. Ponieważ był obecnym od roku 1874-go, przeto wynika z faktów, jak je obecnie znamy, że okres pomiędzy rokiem 1874-ym a 1914-ym jest dniem przygotowania. To bynajmniej nie sprzeciwia się myśli, że »czas końca« jest od roku 1799-go a 1874-ym nie mógł być dniem przygotowawczym, lecz dniem wzrastającej światłości. Nie byłoby rozsądnem mniemać, że Król zaczął robić przygotowania nim jeszcze był obecny” (I.B.S.A. Year Book 1927, tekst do rozważań na 28 sierpnia 1927 r.; cytat wg Strażnica 01.12 1922 s. 365; tekst ten do rozważań po polsku ukazał się później w polskiej Strażnicy w roku 1927, w cyklu Teksty i Komentarze na Rok 1927).

„Dziś wielki pozafiguralny Mojżesz, Jezus Chrystus, już jest od kilkudziesięciu lat obecny, by czynić przygotowania do wyzwolenia świata; i od Jego wtórego przyjścia djabeł, przedstawiony w figurze jako Faraon, pomnożył brzemiona ludzkości...” (Złoty Wiek 01.03 1927 s. 276 [ang. 22.09 1926 s. 827]).

„Około roku 1878 prawdziwi naśladowcy Pana zaczęli widzieć dowody Jego wtórej obecności i jęli głosić tę wielką prawdę” (Złoty Wiek 15.05 1927 s. 357 [ang. 15.12 1926 s. 185]).

Wydana w roku 1927 książka pt. Stworzenie również nauczała o roku 1874, jako czasie powrotu Jezusa. Jej najważniejsze fragmenty ukazujemy jednak w podrozdziale Rok 1928, gdyż edycja polska tej publikacji ukazała się w roku 1928.

Również w roku 1927 Towarzystwo Strażnica wydało ostatnią angielską edycję książki pt. Dokonana Tajemnica oraz kolejny angielski nakład publikacji pt. Harfa Boża, które uczyły o paruzji w roku 1874 (patrz powyżej Lata 1917-1923).

Rok 1928

W roku 1928 Towarzystwo Strażnica wydało broszurę pt. Ostateczne dni, w której już ani razu nie występuje rok 1874, a jedynie powrót Jezusa w roku 1914. Oto najistotniejsze fragmenty z niej:

„Słowa »ostateczne dni« znajdują się wielokrotnie w Biblii, i odnoszą się do końca Czasów Pogan, i do czasów końca świata tego, świata, którego bogiem jest Szatan, oraz do wtórego przyjścia Chrystusa” (Ostateczne dni 1928 s. 9-10).

„O ile więc ta kalkulacja jest właściwa, to w takim razie winniśmy zauważyć niektóre dowody w r. 1914, któreby mogły zaświadczyć o końcu świata i o przyjściu Pańskim” (jw. s. 17).

Na rok 1914, jako czas powrotu Chrystusa naprowadza też książka pt. Rząd wydana w roku 1928. Nie pada w niej już data 1874, ale też nie ma na jej stronach zdania typu „Jezus powrócił w roku 1914”, choć są stwierdzenia to sugerujące (patrz s. 189-190). Należy również wspomnieć polską edycję książki pt. Wyzwolenie z roku 1928 (patrz powyżej Rok 1926).

Także czasopisma Towarzystwa Strażnica z roku 1928 uczyły o powrocie Jezusa w roku 1914:

„Słowa »ujrzy go« [Ap 1:7] mają to samo znaczenie t. j. że ludzie zobaczą czyli rozeznają obecność Jezusa w obłokach, w niepokoju i ucisku, a to rozpoczęło się w roku 1914 i trwać będzie nadal aż ostateczna walka Armagiedonu, która nastąpi w niedalekiej przyszłości, zwróci szczególną uwagę ludzi...” (Złoty Wiek 15.05 1928 s. 158). Patrz też ang. Strażnica 15.02 1928 s. 54.

„(...) ludzie zobaczą czyli rozeznają obecność Jezusa w obłokach, w niepokoju i ucisku, a to rozpoczęło się w roku 1914 i trwać będzie nadal aż ostateczna walka Armagiedonu, która nastąpi w niedalekiej przyszłości” (Złoty Wiek 15.05 1928 s. 158).

„Chrystus już przy Swojej pierwszej obecności był Jego pomazanym królem; lecz dopiero w czasie Swej wtórej obecności, w roku 1914, kiedy z wybuchem wojny rozpoczął się też upadek światowej władzy szatana, ujął władzę w ręce i rozpoczął działalność Swoją jako Pomazaniec Boży” (Złoty Wiek 15.07 1928 s. 219).

„Z przyjściem Chrystusa Jezusa w roku 1914, Szatan i jego demoniczne chóry zostały strącone z nieba na ziemię” (Złoty Wiek 15.10 1928 s. 310).

„Jeżeli obliczenie to jest zgodne, musimy od roku 1914 mieć dowody, że czas końca świata i przyjścia Jezusa nastał” (Złoty Wiek 15.11 1928 s. 344).

Jednocześnie wydana w roku 1928 książka pt. Stworzenie (ang. 1927) nauczała o roku 1874, jako czasie powrotu Jezusa. Oto najważniejsze fragmenty z niej:

„Wtóra obecność Chrystusa datuje się od roku 1874. Od tego czasu i dalej wiele prawd, które były ukryte przez nieprzyjaciela, onego Szatana, poczęło być przywracane rzetelnemu Chrześcijaninowi” (Stworzenie 1928 s. 140).

„Dowody biblijne świadczą, że okres Jego obecności, czyli dzień przygotowania Pańskiego, rozpoczął się w roku 1874; i trwa nadal. Zatem wtóre przyjście Pańskie rozpoczęło się w roku 1874; owa data, a także rok 1914 i rok 1918, są szczególnie zaznaczającemi się datami pod względem Jego przyjścia” (jw. s. 328).

„Od r. 1874 do 1914 proroctwo pod względem przyjścia Pańskiego wypełniło się i mogło być zrozumiane przez tych, którzy byli wierni Panu, oraz którzy obserwowali rozwój wypadków; lecz nie przez innych” (jw. s. 328-329).

„By zrozumieć wypadki odnoszące się do wtórej obecności Pańskiej od r. 1874 do 1914, człowiek musi być zmysłu duchowego; a kler nie posiada tego zmysłu duchowego” (jw. s. 330).

„Aż w roku 1874, akurat z wtórą obecnością naszego Pana, powstała pierwsza organizacja robotnicza na świecie. Od tej chwili wprost cudownie światło zaczęło wzrastać; i wynalazki i odkrycia weszły w życie w szerokim zakresie, i są za liczne by je wszystkie tutaj wyliczać. Przytaczamy tylko główniejsze, jakie weszły w życie od roku 1874, które świadczą o wtórej obecności naszego Pana. Wynalazkami głównymi są: maszynki do dodawania, samoloty czyli aeroplany, glin, antyseptyczna chirurgja, sztuczne farby, samochody, machinalne zbiorniki pary, kolczasty drut, rowery, karborundum, ogniotrwałe kasy, celuloid, korespondencyjne szkoły, centryfugi, opis wnętrza Afryki, Boski Plan Wieków, elektrowozy, dynamit, elektryczne spoidła, automatyczne schody, gazolinowe motory, żniwiarki, świetlny gaz, indukcyjne motory, linotypy, maszynki do wyrabiania zapałek, monotypy, ruchome obrazy, kino aparaty, północny i południowy biegun, kanał panamski, pasteuryzacja, promienie Roentgena, sygnały kolejowe, maszyny do szycia trzewików, bezdymny proch, submaryny, rad, drapacze chmur, podziemna kolej, fonografy, telefony, maszyny do pisania, pneumatyczne maszyny do czyszczenia dywanów, telegraf bez drutu, radjo i telewiza” (jw. s. 340-341).

„Stosując tę samą regułę, mianowicie dzień za rok, 1335 dni od r. P. 539 przywodzą nas do r. P. 1874, w którym to czasie, według chronologii biblijnej, zaznaczyła się wtóra obecność naszego Pana. (...) Czas wtórej obecności datuje się od r. P. 1874, jak wyżej jest dowiedzione, który jest znany jako »czas końca«.” (jw. s. 341-342).

„To wielkie dzieło zgromadzenia Chrześcijan w żaden inny sposób nie mogło być tak dobrze zobrazowane, jak przez żniwo, które odpowiada znaczeniu przepowiedni Pana Jezusa. (...) Te okoliczności świadczą o spełnieniu się proroctwa i tworzą zbiór fizycznych faktów, które potwierdzają obecność Pana od roku 1874; gdyż to zgromadzenie zaczęło się z tą datą” (jw. s. 344).

„Fakta, które były poprzednio przytoczone, wykazują, że Pan był obecny od r. 1874 i nadal, a to wtem znaczeniu, że On wykonywał szczególną pracę odnośnie kościoła, mianowicie: zgromadzał świętych (Ps. 50:5), oraz przywracał im wielkie i fundamentalne prawdy, które były ukryte przez duchową fazę organizacji djabelskiej – Mat. 17:11; Łuk. 11:52” (jw. s. 348).

„Od r. 1874, początku Jego obecności, aż do r. 1914 Jezus dokonywał pracy przygotowawczej względem swego kościoła” (jw. s. 349).

„Obecność Pańska rozpoczęła się w roku 1874, tak jak już było zaznaczone poprzednio” (jw. s. 350).

„Biblia, i otaczające świadectwo w wypełnieniu się tejże, co jest nazwane fizycznymi faktami, dowodzi, że wtóre przyjście Pańskie datuje się od roku 1874; że od tej daty aż do roku 1914 był: »dzień przygotowania« Bożego; że w roku 1914 Pan Jezus Chrystus objął władzę i strącił Szatana z nieba” (jw. s. 362; patrz też s. 343, 352).

Pewne wskazania dotyczące powrotu Jezusa w roku 1874 zawiera także inna książka, wydana w roku 1928, która też naprowadza na rok 1914, w którym On zaczął panować. Publikacja ta w pewien ewolucyjny sposób próbuje pogodzić rok 1874 i 1914. Kolejny raz pojawia się w niej też rok 1875 (patrz powyżej Rok 1925, Rok 1927). Oto fragmenty z niej:

„Pan Jezus mówił o sposobie swego powrotu i przypodobał go do słońca, wschodzącego na wschodzie i świecącego aż na zachód. Było to około roku 1874, lub na początku roku 1875, że słońce poczęło się ukazywać; to jest wtóra obecność Pańska w tym czasie była spostrzeżona. (...) Około początku roku 1874 Bóg rozpoczął wypowiadać poselstwo prawdy do tych, którzy byli na straży i w ten sposób rozpoczął powołanie i zgromadzanie ich razem. To było uczynione przez światłość wtórego przyjścia Pańskiego, które przyświecało na Jego słowo i oświecało umysły Jego świętych” (Pojednanie 1928 s. 254).

„Zauważ, jak fizyczne fakta odpowiadają słowom proroczym. Okres czasu od roku 1875 aż do roku 1918, jest określony jako »dzień przygotowania« Bożego. W tym okresie czasu Chrystus, wielki Posłaniec niebiański i jako Kapłan Najwyższego Boga, przygotowywał drogę przed Jehową, a kiedy zgromadzanie zostało dokonane, tedy nagle przyszedł do swojej świątyni (Mal. 3:1)” (jw. s. 255-256).

„Ważność wtórego przyjścia Chrystusowego była wykazana przez Jezusa, a także przez Jego apostołów. Pierwszy okres Jego wtórej obecności był czasem przygotowawczym pracy, w którym to czasie było dokonane dzieło zgromadzania wszystkich tych, którzy uczynili przymierze przy ofierze (Ps. 50:5). A kiedy Jezus wstąpił na wysokości, to On musiał oczekiwać aż do właściwego czasu Bożego, w którym miał objąć władzę, i rozpocząć panowanie (Ps. 110:1). Fizyczne fakta dobitnie wykazują, że właściwy czas Boży nadszedł w roku 1914 i że wtedy Bóg posadził swego umiłowanego Syna na swym tronie (Ps. 2:6)” (jw. s. 283-284).

Podobnie w kilku czasopismach Towarzystwo Strażnica uczyło o powrocie Jezusa w roku 1874:

„Nie ma na ziemi, poza publikacjami Watch Tower Bible and Tract Society, takich, które rozgłaszają niewidzialną obecność Króla od 1874 i jego panowanie, które rozpoczęło się od 1914” (ang. Strażnica 15.01 1928 s. 30).

„Każde prawdziwie poświęcone dziecko Boże, które stara się wypełniać jego wolę, doskonale wie, że Pismo Święte i zewnętrzne dowody wskazują, iż Pan Jezus Chrystus jest obecny od roku 1874 lub w pobliżu tego czasu” (ang. Strażnica 01.02 1928 s. 35).

„Jego obecność rozpoczęła się w 1874, co zobrazować można jako światło promieni słońca, trwające bez przerwy. (...) Fizyczne fakty wskazują, że światło zaczęło świecić około 1874 roku i od tamtej pory nasiliło się, co oznacza, iż nastąpił początek czasu obecności Pana” (ang. Strażnica 15.02 1928 s. 54).

„Dowód jest teraz przytłaczający, że Chrystus Jezus, nasz Pan, jest obecny i to od roku 1874; i że światło Jego obecności nadal świeci, i to coraz bardziej; i że w słusznym Bożym czasie nastąpi całkowite odkrycie Jego obecności i mocy” (ang. Strażnica 15.02 1928 s. 57).

„Pan Jezus mówił o sposobie swego powrotu, i przyrównał go do słońca, wschodzącego na wschodzie i świecącego aż na zachód. Było to około 1874, lub na początku 1875, że słońce rozpoczęło pokazywać się. Można tak powiedzieć, że wtóra obecność Pańska została wtedy zauważona” (ang. Strażnica 15.04 1928 s. 119).

„Około 1874 roku, prawdziwy Kościół zaczął ogłaszać wtóre przyjście Chrystusa Jezusa i ustanowienie Jego królestwa” (I.B.S.A. Year Book 1928 tekst do rozważań na 29 września 1928 r.; tłumaczenie wg Strażnica 15.07 1927 s. 224).

„Druga obecność Chrystusa datowana jest na około 1874 rok. Od tego czasu wiele prawd dawno ukrytych przez wroga zaczęło być przywracanych uczciwemu chrześcijaninowi” (ang. Złoty Wiek 11.07 1928 s. 669). Patrz też ang. Złoty Wiek 25.01 1928 s. 277.

„To było w czasie wczesnego brzasku obecności Pana około 1875, która odświeżając prawdy rozpoczęła przyprowadzać lud Boży” (ang. Strażnica 01.09 1928 s. 260).

„Przed rokiem 1914 nie było żadnych dowodów na wypełnienie się proroctwa naszego Pana, o którym mowa w Ewangelii Mateusza 24. Dowody jego obecności od 1874 do 1914 roku muszą być znalezione i znajdują się w innych częściach Pisma Świętego” (ang. Strażnica 15.10 1928 s. 318).

„Filadelfski okres kościoła rozpoczął się z wtórą obecnością Pańską w roku 1874, a osiągnął kulminacyjnego punktu w czasie, kiedy Pan przyszedł do swej świątyni” (Strażnica 01.12 1928 s. 359 [ang. 15.10 1928 s. 311]).

„Jehowa pomazał Jezusa duchem świętym dla obwieszczania wolności pojmanym. W harmonji z tem wielkiem obwieszczeniem Jehowa posłał Go w roku 1874, jako wielkiego Cyrusa, albo słońce, aby sprowadził »wyzwolenie pojmanym« z mistycznego Babilonu” (I.B.S.A. Year Book 1928, tekst do rozważań na 7 grudnia 1928 r.; tłumaczenie wg Strażnica 01.12 1927 s. 365).

Interesujące jest to, że pod koniec lat 20. XX wieku informacje o „trzęsieniach ziemi” zastosowano w argumentacji dotyczącej powrotu Jezusa w roku 1874, a nie, jak później i dziś, do roku 1914:

„Ciekawy jest również czas tych trzęsień, wykazany na odpowiednich mapach. Wiemy na podstawie Pisma Św., że rok 1874 jest rozstrzygający co do powrotu naszego Pana. Od tego mniej więcej czasu winny dać się zauważyć znaki, które wymienił uczniom Swoim, m. in. »wielkie trzęsienia ziemi«. Mapy te wykazują następujące daty: wyspy Filipińskie 1863, 1880; Tokjo 1855, 1923; San Francisco 1868, 1906; Jamajka 1902, 1907; Quito 1868; Lima 1868, 1924; Iquique 1877; Coquimba 1922; Mendoza 1867; Valparaiso 1906. W czterech tylko miastach znajdują się daty 1746, 1750, 1822, 1835. Nauka przez to potwierdza to, o czem Pan Jezus 1900 lat temu powiedział, że ma nastąpić za naszych dni przy jego wtórym przyjściu” (Złoty Wiek 01.03 1928 s. 76).

Również w roku 1928 Towarzystwo Strażnica wydało następną angielską edycję książki pt. Harfa Boża, która uczyła o paruzji w roku 1874 (patrz powyżej Lata 1917-1923). W tej zrewidowanej angielskiej Harfie, choć usunięto kilka nauk (np. Wielką Piramidę, Russella jako jedynego „sługę wiernego i roztropnego”), to jednak wykładnię o roku 1874 pozostawiono.

Ale to nie wszystko, przez wiele lat bowiem Towarzystwo Strażnica podpierało swoje wyliczenia roku 1874 i powrót Jezusa wymiarami Wielkiej Piramidy (patrz Dokonana Tajemnica 1925 s. 68; The Finished Mystery 1917, 1927 s. 60). Dopiero w roku 1928 odrzucono naukę o niej i tę argumentację:

„Następnie Djabeł umieścił wiedzę na tym kamieniu, który może być słusznie nazwany Biblją djabelską, a nie kamiennym świadkiem Bożym” (Strażnica 01.01 1929 s. 8 [ang. 15.11 1928 s. 344]).

„My obecnie dziwujemy się, dlaczego przedtem wierzyliśmy i oddawaliśmy czas w badaniu piramidy Gizeh. Obecnie nietylko, że zaniechamy tego badania, ale będziemy prosić Boga, by raczył nam przebaczyć za marnowanie czasu, któryśmy zużywali w tym zakresie i będziemy się starać obecnie powetować ów czas stracony przez pośpieszne wykonywanie Jego przykazań” (Strażnica 15.01 1929 s. 25 [ang. 01.12 1928 s. 361]).

Ciekawe, że i rok 1914, który wtedy nie był jeszcze łączony wprost z powrotem Jezusa, był również w tamtym czasie potwierdzany wymiarami wspomnianej piramidy:

„Tym sposobem, Wielka Piramida świadczy, że koniec roku 1914 jest początkiem czasu ucisku, jaki nie był odkąd narody [istnieją] i podobnego więcej nie będzie. Z tego można zauważyć jak ten »Świadek« zupełnie potwierdza w tym względzie świadectwo Pisma Świętego…” (Przyjdź Królestwo Twoje 1919 [ang. 1891] s. 387).

Patrz też Dokonana Tajemnica 1925 s. 68; The Finished Mystery 1917, 1927 s. 60.

Rok 1929

W roku 1929 Towarzystwo Strażnica wydało kolejną polską edycję książki pt. Wyzwolenie, która uczyła o powrocie Jezusa w roku 1914 (patrz powyżej Rok 1926). Również w innych publikacjach o tym uczono:

„Wypadki na świecie i stan radykalny od 1914 roku, które przychodzą pod uwagę (...) udowadniają, że jest to czas wtórej obecności Chrystusa i że Jego panowanie się już rozpoczęło. Król jest już obecny!” (Strażnica 15.03 1929 s. 90 [ang. 01.12 1928 s. 362]).

„Było to w roku 1914 kiedy proroctwo to zostało wypełnione przez przyjście tego, który ma prawo i który ma rządzić; zaś w roku 1918 pomazaniec Boży przedstawił się jako Król i Głowa z Syjonu” (Strażnica 15.05 1929 s. 149 [ang. 15.03 1929 s. 85]). Por. prawie identyczne słowa Strażnica 01.11 1929 s. 336.

W tym samym roku organizacja ta wydała swoją znaną publikację pt. Proroctwo. Była to ostatnia książka, która uczyła o powrocie Chrystusa w roku 1874 (nie uwzględniamy tu kolejnych edycji książki pt. Harfa Boża z roku 1921).

Dzieło pt. Proroctwo, jako pierwsza publikacja Towarzystwa Strażnica, w jakiś sposób chciało pogodzić rok 1874 i 1914. Zobaczmy, jak tego dokonano:

„Pismo Św. dowodzi, że wtóra obecność Pana Jezusa Chrystusa rozpoczęła się w roku 1874 po Chr. Odnośne dowody zawarte są w broszurze »Powrót naszego Pana«.” (Proroctwo 1929 s. 72).

„Od roku 1878 do 1918 pomazany lud Boży na ziemi pod zwierzchnictwem Jezusa Chrystusa, obecnego Pana, wykonywał pracę głoszenia poselstwa prawdy...” (jw. s. 209).

„Wielkie proroctwo Jezusa o jego wtórej obecności streszczone jest w doniesieniu (Mateusza 24); a wypełnienie przepowiedzianych wydarzeń rozpoczęło się w roku 1914 i trwa jeszcze dalej” (jw. s. 57).

„»Czas czekania« skończył się w roku 1914 (Psalm 110:1; Do Żydów 10:13), a to oznacza jednocześnie czas końca panowania szatana, któremu odtąd nie zostało już dozwolone bez przeszkód rządzić. W owym czasie wybuchła wojna światowa, w której dopatrzeć się należy wypełnienia się proroctwa o obecności Pańskiej i dokonania świata. (Mateusza 24:7-10)” (jw. s. 89).

W samym końcu roku 1929 Towarzystwo Strażnica zamieściło w angielskiej Strażnicy artykuł pt. The Days of Daniel, w którym uczyło o powrocie Jezusa w roku 1874. Choć odrzucono wtedy identyfikowanie 1335 dni (z Dn 12:12) z rokiem 1874, to jednak nadal podtrzymywano paruzję związaną z tą datą. Oto słowa z tego artykułu:

„Ustalając że okres 1335 musi się zakończyć z błogosławionym czasem dla ludu Bożego, to jednak nic takiego nie podpiera faktu że ono się wypełniło w roku 1874, pomimo iż ta data wskazuje na obecność Pana i rozpoczęcie dzieła przygotowania drogi przed Jehową” (ang. Strażnica 15.12 1929 s. 376; tekst według polskiego odpowiednika: Strażnica 15.02 1930 s. 57).

Także angielski Rocznik wydany przez Towarzystwo Strażnica uczył o tej dacie:

„Fizyczne fakty wskazują, że światło zaczęło świecić około 1874 roku i od tamtej pory nasiliło się, co oznacza, iż nastąpił początek czasu obecności Pana” (I.B.S.A. Year Book 1929, tekst do rozważań na 18 listopada 1929 r.).

„To było w czasie wczesnego brzasku obecności Pana około 1875, która odświeżając prawdy rozpoczęła przyprowadzać lud Boży” (I.B.S.A. Year Book 1929, tekst do rozważań na 22 kwietnia 1929 r.).

Patrz też ang. Złoty Wiek 09.01 1929 s. 252.

Również w roku 1929 Towarzystwo Strażnica wydało kolejną polską edycję książki pt. Harfa Boża, która uczyła o paruzji w roku 1874 (patrz powyżej Lata 1917-1923).

Właściwie książkę pt. Stworzenie, w której nadal nauczano o roku 1874, wydano po polsku dopiero w roku 1929 (choć ma ona datę wydania 1928). Wprawdzie dwa polskie wydania tej książki mają tę samą datę 1928, ale posiadają inny nakład (1.200.000 i 2.195.000), a na dodatek ta pierwsza edycja została ogłoszona w roku 1929:

Książka Stworzenie została opóźniona z wydaniem, ponieważ broszura Przyjaciel Ludzkości, zajęła czas i prasy. Po ukończeniu tego kilku miljonowego nakładu będzie pierwsza książka Stworzenie. Zamówienia można nadsyłać” (Strażnica 01.12 1928 s. 368).

„Zawiadamiamy niniejszem czytelników Strażnicy, że w miesiącu kwietniu wyjdzie z druku nowa książka w języku polskim p. t. STWORZENIE, na którą zamówienia można nadsyłać” (Strażnica 01.04 1929 s. 98).

Druga edycja, z nakładem ponad 2 miliony egzemplarzy, musiała ukazać się w roku 1930 lub później (reklamowana była jeszcze w roku 1935, patrz Wszechświatowa wojna bliska 1935 s. 64).

Rok 1930

W roku 1930 pojawiły się kolejne informacje o powrocie Jezusa w roku 1914:

„Okres ten skończył się w roku 1914. Jezus przepowiedział, że znakiem końca świata szatańskiego będzie wybuch wojny światowej i rozpoczęcie się towarzyszącego tej wojnie ucisku narodów ziemi (Mateusza 24:3-8). Koniec świata znamionuje też przyjście Chrystusa” (Zbrodnie i nieszczęścia – przyczyna, środki zaradcze 1930 s. 41).

Podobne myśli ukazano też w książce pt. Światło (1930 t. 1, s. 70) i broszurze pt. Wojna czy pokój? (1930 s. 28). Również czasopisma tak uczyły:

„Chronologia biblijna podaje, że on począł używać swej władzy w roku 1914. Tę datę potwierdzają również i inne teksty. Uczniowie zapytali się Jezusa, aby im podał znak lub dowód, któryby wskazywał na jego obecność i koniec teraźniejszego złego świata (Mateusz 24:3). W odpowiedzi na ich pytanie Jezus wskazał na rok 1914...” (Strażnica 15.10 1930 s. 314 [ang. 01.06 1930 s. 170]).

„Skoro jest prawdą, że Jezus jest obecny od roku 1914, to trzeba przyznać, że nikt nie widział Go fizycznymi oczami” (ang. Złoty Wiek 30.04 1930 s. 503).

Patrz też Złoty Wiek 01.03 1930 s. 67; ang. Strażnica 01.12 1930 s. 361 (tekst polski opublikowany w roku 1931, patrz poniżej).

Jednak w roku 1930 Towarzystwo Strażnica opublikowało artykuły, w których uczyło o powrocie Jezusa w roku 1874:

„Ustalając że okres 1335 musi się zakończyć z błogosławionym czasem dla ludu Bożego, to jednak nic takiego nie podpiera faktu że ono się wypełniło w roku 1874, pomimo iż ta data wskazuje na obecność Pana i rozpoczęcie dzieła przygotowania drogi przed Jehową” (Strażnica 15.02 1930 s. 57 [ang. 15.12 1929 s. 376).

„(...) od czasu wtórej obecności Pańskiej w 1874, djabeł używał Papieskiego ustroju jako głównego czynnika do sprzeciwiania się Królestwu Bożemu” (Strażnica 15.11 1930 s. 339 [ang. 15.09 1930 s. 275).

Także angielski Rocznik wydany przez Towarzystwo Strażnica uczył o tej dacie:

W innych publikacjach mówiono o roku 1875:

„To było w czasie wczesnego brzasku obecności Pana około 1875, która odświeżając prawdy rozpoczęła przyprowadzać lud Boży” (I.B.S.A. Year Book 1930, tekst do rozważań na 22 kwietnia 1930 r.).

„Z nastaniem wtórego przyjścia Pana, około 1875, nastąpiła zmiana działalności. Tam się rozpoczęło przywracanie prawdy” (Strażnica 01.11 1930 s. 326 [ang. 01.09 1930 s. 261-262]).

Patrz też Strażnica 15.11 1930 s. 341 (ang. 15.09 1930 s. 277).

„Wtóra obecność Jezusa Chrystusa zapoczątkowała się około 1875, gdy on rozpoczął »przygotowywać drogę przed Panem«. Naonczas byli tacy, którzy miłowali Boga i którzy wyglądali przyjścia Chrystusowego” (Strażnica 15.12 1930 s. 372 [ang. 15.10 1930 s. 308]).

W roku 1930 pojawił się też pierwszy bezpośredni tekst o roku 1878:

„Dowodem biblijnym jest to, że druga obecność Pana Jezusa Chrystusa rozpoczęła się około roku 1878. Dowód ten jest szczegółowo opisany w broszurze zatytułowanej Powrót naszego Pana” (ang. Złoty Wiek 24.12 1930 s. 218; patrz też s. 220).

Co ciekawe, w przywołanej broszurze z roku 1925 wcale nie pojawia się rok 1878 (ale jest rok 1874)! Natomiast w tym samym artykule (Understanding Prophecy) z roku 1930, cztery strony dalej, widnieje tekst przeciwstawny, mówiący o roku 1914:

„W języku ścisłym, drugie przyjście Pana datuje się na rok 1914, wraz z wypełnieniem się Jego własnych proroczych słów dotyczących Jego przyjścia, to znaczy: »Naród powstanie przeciw narodowi i królestwo przeciw królestwu« podczas wojny światowej” (ang. Złoty Wiek 24.12 1930 s. 222).

Towarzystwo Strażnica opublikowało także w języku polskim w roku 1930 kolejną edycję książki pt. Harfa Boża, w której nadal uczono o paruzji Jezusa od roku 1874.

Rok 1931

Rok 1931 to czas, gdy w nowych publikacjach Towarzystwa Strażnica prawie przestała pojawiać się data 1874 dla określenia paruzji Jezusa. Mogłoby się wydawać, że rok 1914 zapanował już całkowicie. Jednak, jak zobaczymy, tak się nie stało. Tymczasem popatrzmy na słowa z nowej broszury z roku 1931:

„W roku 1914 przyszedł Pan po raz wtóry, a w roku 1918 zaczął on zbierać swoich wiernych naśladowców” (Królestwo nadzieja świata 1931 s. 58).

„Wydarzenia wojny światowej, głody, mory i wielki ucisk, jakie w roku 1914 i w następnych latach nawiedzały narody ziemi, jasno dowiodły, że Chrystus powrócił i że jego Królestwo nastało” (jw. s. 8).

W publikacji tej nie tylko ogłoszono powrót Jezusa w roku 1914, ale i postarano się zneutralizować w jakiś sposób rok 1874. Oto nowe zadania dla tej daty:

„(...) Pan Jezus Chrystus w myśl Boskiego proroctwa mniej więcej w roku 1874 rozpoczął pracę przygotowania drogi przed Jehową” (Królestwo nadzieja świata 1931 s. 29).

„Mniej więcej w roku 1874 począł Pan kierować uwagę swego ludu na wielkie zasadnicze nauki, który zaćmione były przez te liczne nauczane przez ludzi błędy” (jw. s. 58).

Jak widać, nie powrót Jezusa w roku 1874 stał się z czasem podstawową nauką Towarzystwa Strażnica dla tej daty, ale rozpoczęcie przygotowanie drogi i kierowanie uwagi na nauki tej organizacji.

Prócz tego w czasopismach Świadków Jehowy napisano o powrocie Chrystusa w roku 1914:

„Wydarzenia podczas pierwszego pobytu Jezusa na ziemi zgadzają się całkowicie z czasem jego powtórnego przybycia. (…) W podobnym przeciągu czasu, to jest trzy lata i pół po jesieni 1914 r., co przypada na wiosnę 1918, Jezus przyszedł do swej świątyni…” (Strażnica 15.02 1931 s. 58-59 [ang. 01.12 1930]).

„Słuszną więc jest rzeczą, że Jezus od roku 1914 jest obecny, aczkolwiek każdy przyznać musi, że nikt go nie widział swemi naturalnemi oczyma” (Złoty Wiek 01.02 1931 s. 47 [ang. 30.04 1930 s. 503]).

W jednej z publikacji napomknięto o roku 1874, ale tylko dokładne przyjrzenie się temu tekstowi pozwala utożsamić tę datę z czasem paruzji Jezusa:

„Gdy według spełnionego proroctwa około 1874 roku Pan Jezus Chrystus rozpoczął dzieło »przygotowania drogi przed Jehową« i przywracać swoim wiernym naśladowcom na ziemi jaśniejsze wyrozumienie podstawowych prawd (...) Gdy jednocześnie Karol T. Russell, wierny naśladowca Jezusa Chrystusa i sługa Jehowy Boga, przez pewien przeciąg czasu prowadził gromadkę swoich braci w Chrystusie, opowiadał i nauczał z Biblji, szczególnie odnośnie wtórego przyjścia Chrystusa, oraz o ustanowieniu jego królestwa...” (Strażnica 15.10 1931 s. 311 [ang. 15.09 1931 s. 278-279]).

W tym samym czasie opublikowano tekst ukazujący, że wierzono, iż Chrystus powrócił przed rokiem 1878 lub w roku 1875:

„Od roku tysiąc osiemset siedemdziesiątego ósmego do tysiąc dziewięćset osiemnastego pomazany lud Boży na ziemi był pod zwierzchnictwem Jezusa Chrystusa, obecnego Pana, i zajmował się dziełem głoszenia poselstwa prawdy, umożliwiając otrzymanie znajomości tym, którzy jej szukali” (ang. Strażnica 15.10 1931 s. 314 [tekst według publikacji polskiej: Strażnica 15.01 1932 s. 28]).

„Praca, która rozpoczęła się w dniu Pięćdziesiątnicy, została ponownie podjęta i kontynuowana po rozpoczęciu drugiej obecności Pana, około roku 1875 n.e., w celu doprowadzenia Kościoła do jedności wiary i poznania Chrystusa Jezusa” (I.B.S.A. Year Book 1931, tekst do rozważań na 7 kwietnia 1931 r.).

To jednak nie wszystko. Okazuje się bowiem, że jeszcze w grudniu 1931 roku, Towarzystwo Strażnica wspomniało o dacie, której, jak się wydaje, wcześniej bezpośrednio nie wymieniało. Mowa tu o roku 1878. Oto cytat z czasopisma Świadków Jehowy:

„Pismo Św. dowodzi, że wtóra obecność Pana Jezusa Chrystusa rozpoczęła się w przybliżeniu około 1878 roku Pańskiego” (Strażnica 15.12 1931 s. 383 [ang. 15.09 1931 s. 283]).

Prócz tego we wspomnianej broszurze z roku 1931 pt. Królestwo nadzieja świata, która nauczała już o roku 1914, na stronie 63 nadal reklamowano inną broszurę pt. Powrót naszego Pana (1925), która uczyła o roku 1874, jak wcześniej to opisaliśmy. Jak Świadkowie Jehowy godzili te dwie nauki?

Rok 1932

W roku 1932 nauka o powrocie Jezusa w roku 1914 zaczyna się upowszechniać w Towarzystwie Strażnica. Oto przykładowe fragmenty z publikacji wydanych w tym czasie:

„Pismo Św. dowodzi, że musiał wyczekiwać końca czasów pogan. Ten okres zaczął się w roku 606 przed Chr., trwał 2520 lat i dobiegł końca jesienią roku 1914. (...) Rok 1914 znamionuje przeto powrót Chrystusa” (Co jest prawda? 1932 s. 47).

„Inne orzeczenia Pisma Św., na które wskazałem przy innej sposobności pokazują, że wtóre przyjście Pana rozpoczęło się w roku 1914, gdy objął swoją moc jako Król, i że przyjście Pana do świątyni Jehowy miało miejsce wiosną 1918 r.” (Życie i zdrowie 1932 s. 15).

„Rok 1914 znamionuje więc koniec świata, powrót Chrystusa i początek jego królewskiej władzy” (Domowe ognisko i szczęście 1932 s. 7).

„Inne orzeczenia Pisma Św., na które wskazałem przy innej sposobności, pokazują, że wtóre przyjście Pana rozpoczęło się w roku 1914, gdy objął swoją moc jako Król...” (Złoty Wiek 01.04 1932 s. 6).

W tym samym czasie opublikowano teksty ukazujące, że wierzono, iż Chrystus powrócił przed rokiem 1878 lub pisano, że od roku 1875 przygotowywał drogę Jehowie:

„Od roku tysiąc osiemset siedemdziesiątego ósmego do tysiąc dziewięćset osiemnastego pomazany lud Boży na ziemi był pod zwierzchnictwem Jezusa Chrystusa, obecnego Pana, i zajmował się dziełem głoszenia poselstwa prawdy, umożliwiając otrzymanie znajomości tym, którzy jej szukali” (Strażnica 15.01 1932 s. 28 [ang. 15.10 1931 s. 314]).

„Przez Eljasza zobrazowane dzieło przewracania rozpoczęło się w przybliżeniu 1878 roku Pańskiego i trwało do roku 1918. W tym okresie czasu między poszukiwaczami prawdy było szczególnie głoszone poselstwo wtórego przyjścia Jezusa…” (Strażnica 01.01 1932 s. 13 [ang. 01.09 1931 s. 268]).

„Od przybliżenia do roku 1875 Jezus Chrystus, Główny Wykonawczy Urzędnik Jehowy, począł przygotowywać drogę przed Panem Jehową” (ang. Strażnica 01.11 1932 s. 325 [tekst według publikacji polskiej: Strażnica 15.01 1933 s. 21]).

W roku 1932 Towarzystwo Strażnica wydało kolejną angielską edycję książki pt. Harfa Boża, która uczyła o paruzji w roku 1874 (patrz powyżej Lata 1917-1923). Jednak po roku 1928 zaprzestano podawać rok wydania kolejnych dodruków. Zwiększał się tylko podawany nakład tego dzieła.

Rok 1933

Mogłoby się wydawać, że po tak stanowczych wypowiedziach z roku 1932, nauka o roku 1914 się ustabilizowała. Jednak tak nie było. Oto fragment o paruzji roku 1874, opublikowany w roku 1933:

The second and invisible presence of Christ dates from about eighteen hundred and seventy-four. (ang. Strażnica 01.06 1933 s. 174).

Ten sam fragment po polsku upowszechniono rok później (dłuższy tekst patrz poniżej Rok 1934). Różnił się on tylko tym od angielskiego, że nie zawierał terminu „około” (ang. about)!

W tym czasie pisano też, że od roku 1875 Chrystus przygotowywał drogę Jehowie:

„Od przybliżenia do roku 1875 Jezus Chrystus, Główny Wykonawczy Urzędnik Jehowy, począł przygotowywać drogę przed Panem Jehową” (Strażnica 15.01 1933 s. 21 [ang. 01.11 1932 s. 325]).

Natomiast o paruzji roku 1914 pisano na przykład w książce pt. Preparation (1933 s. 122) oraz w innych publikacjach:

„(...) ta praca, rozpoczęta z apostołów, idzie dalej aż do przyjścia Pana Jezusa i zgromadzenia jego wiernych do niego. W roku 1914 wojna światowa i towarzyszące jej wydarzenia dowiodły, że Chrystus Jezus objął swoje panowanie, a wkrótce potem zaczął on zgromadzać do siebie…” (Rozdział ludzi 1933 s. 51).

„Rok 1914 znamionuje przeto powrót Chrystusa. (...) Powrót jego odnosi się zatem szczególnie do zwrócenia jego uwagi na sprawy ziemskie” (Złoty Wiek 15.01 1933 s. 27).

Patrz też np.: ang. Strażnica 01.04 1933 s. 100; ang. Strażnica 01.09 1933 s. 267; ang. Strażnica 01.12 1933 s. 362.

Rok 1934

W roku 1934 znów ukazał się artykuł uczący o paruzji roku 1874. Po angielsku opublikowano go prawie rok wcześniej (1933). Oto słowa z niego:

„Według danej obietnicy z przyjściem Chrystusa rzetelnym poszukiwaczom prawdy poczęło przyświecać na Słowo Boże większe światło (Przypowieści Salomonowe 4:18; 1 List do Koryntian 10:11). Wtóra i niewidzialna obecność Chrystusa datuje się od roku tysiąc osiemset siedmdziesiątego czwartego. Od tego czasu i dalej wiele prawd, długo zakrytych przez nieprzyjaciela, onego szatana, zaczęło być przywracane rzetelnemu chrześcijaninowi” (Strażnica 01.05 1934 s. 141 [ang. 01.06 1933 s. 174]).

W tym czasie pisano też, że od roku 1875 Chrystus przygotowywał drogę Jehowie, a więc wiązało się to zapewne też z Jego „obecnością” we wskazanym czasie:

„W okresie od około 1875 do 1918 roku Chrystus, wielki Wysłannik nieba, ten, który jest Kapłanem Wielkiego Boga, przygotowywał drogę przed Jehową; a następnie, po zakończeniu przygotowań, nagle i natychmiast przyszedł do świątyni” (ang. Strażnica 01.10 1934 s. 299).

W tym samym roku ogłoszono wydanie polskiej edycji książki pt. Proroctwo (ang. 1929), która uczyła o paruzji w roku 1874 (s. 72) i którą cytowaliśmy powyżej (patrz Rok 1929):

„Niniejszym zawiadamia się wszystkich interesantów prawdy, że ostatnio wydrukowane zostały trzy dzieła w następującej formie: Książka Proroctwo i broszury...” (Strażnica 15.05 1934 s. 146).

Jednak w roku 1934 opisano też zmianę daty 1874 na rok 1914. Oto jak Świadkowie Jehowy to przedstawili:

„Przed rokiem 1914 i w kolejnych latach myśleliśmy, że powrót naszego Pana datował się od roku 1874 i uznaliśmy za coś oczywistego, iż paruzja lub obecność naszego Pana datowała się od tego czasu. Zbadanie wersetów zawierających słowo paruzja wskazuje, że obecność Pana nie mogła datować się wcześniej niż w roku 1914” (ang. Złoty Wiek 14.03 1934 s. 380 – Prior to 1914 and years thereafter we thought that our Lord’s return dated from 1874; and we took it for granted that the parousia or presence of our Lord dated from that time. An examination of the scriptures containing the word parousia shows that the presence of the Lord could not date prior to 1914).

Później szersze wywody dotyczące roku 1914 przedstawiono w angielskim czasopiśmie Złoty Wiek z 15 sierpnia 1934 roku (s. 731-735). Nie wspomniano w nim już jednak wcale o roku 1874. W innych publikacjach powrót Chrystusa przedstawiono następująco:

„W odpowiedzi na zapytanie, co będzie dowodem jego powrotu i ustanowienia Królestwa, Jezus powiedział, że wojna światowa będzie oznaką początku jego działalności w stosunku do świata. Wojna światowa wybuchła w roku 1914, będąc wypełnieniem wyrzeczonego przez Jezusa proroctwa” (Sprawiedliwy władca 1934 s. 14).

„Jezus wypowiedział te słowa jako częściową odpowiedź na zadane mu pytanie o jego powrocie, końcu świata i jego Królestwie. Ten okres czasu rozpoczął się w roku 1914” (jw. s. 38).

„Fakty wskazują, że jesień 1914 roku znamionuje przyjście Pana Jezusa i objęcie przezeń władzy królewskiej. (...) Rok 1914 znamionuje zatem wtóre przyjście Pana Jezusa Chrystusa, Króla chwały” (Odbudowa świata 1934 s. 10, 48).

„Dlatego rok 1914 zaznaczył ponowne przyjście Pana naszego Jezusa Chrystusa, Króla chwały” (Strażnica 01.06 1934 s. 172).

Nie jest więc prawdą to, że Świadkowie Jehowy „konsekwentnie” przez cała lata uczyli, iż Jezus jest „obecny” od roku 1914:

„Strażnica konsekwentnie przedstawia szczerym badaczom proroctw biblijnych dowody na to, iż od 1914 roku Jezus jest obecny jako władca niebiańskiego Królestwa. Rozwój wydarzeń od tego czasu poświadcza jego niewidzialną obecność” (Strażnica Nr 2, 1993 s. 5).

Rok 1935 i kolejne lata

Od roku 1935 w publikacjach Towarzystwa Strażnica nie znajdziemy już ani jednego tekstu o tym, że Jezus powrócił w innym roku niż w 1914. Oczywiście nie dotyczy to dodruków starszych książek takich jak Harfa Boża, którą po angielsku wydawano aż do roku 1940. Nie bierzemy też pod uwagę wspomnień związanych ze ‘starą’ nauką. Dodać należy, że nawet w roku 1944 po raz ostatni reklamowano omawianą książkę pt. Proroctwo (1929), która także uczyła o paruzji Jezusa w roku 1874 (Consolation 26.04 1944 s. 28). Oto dwa teksty, które przypominają poprzednią naukę Towarzystwa Strażnica:

„Od czasu Pięćdziesiątnicy prawdziwi naśladowcy Chrystusa Jezusa wyglądali jego ponownego przyjścia i to było wielką rzeczą, która atakowała ich uwagę. Było to około roku 1874, że prawdziwi naśladowcy Chrystusa Jezusa zapoczęli ustalać swoją uwagę na powtórne przyjście Chrystusa Jezusa i po temu wiele było publikowane względem tego (zob. Strażnicę [ang.] z lutego 1881 r., str. 3, 4)” (Strażnica 01.01 1936 s. 7 [ang. 01.11 1935 s. 326]).

„Według chronologii biblijnej, jak ją wówczas zrozumiano, obliczono, że duchowa obecność Pana zaczęła się już w roku 1874. Gdy więc »Strażnica« zaczęła wychodzić w roku 1879, podtytuł jej brzmiał »Zwiastun Obecności Chrystusa«. Na podstawie Pisma Świętego i wypełnionych proroctw złożone zostały odtąd trafniejsze dowody obecności” (Strażnica Nr 21, 1949 s. 3-4 [ang. 01.07 1949 s. 196]).

W tym czasie (1935 r.) zmieniono nawet chronologię wyznaczającą 6000 lat istnienia człowieka, przejętą od Russella. Ustalała ona pośrednio rok 1874. Uważano, że od stworzenia Adama w roku 4128 p.n.e. do roku 1872 n.e. minęło 6000 lat, a ponieważ żył on 2 lata bez grzechu w raju, więc właściwie datą końcową tego okresu jest rok 1874.

Interesujące jest to, że istniały też publikacje, które wskazywały, iż 6000 lat minęło nie w roku 1872, ale w roku 1874:

„Czasy i chwile od Boga naznaczone: Chronologję Biblji od stworzenia Adama do R. P. 1874 było 6,000 lat” (Ucisk świata – dlaczego? Lekarstwo 1923 s. 59; Pożądany rząd 1924 s. 57 [strony reklamowe]).

Wszystko to odrzucono w angielskim czasopiśmie Świadków Jehowy z roku 1935 (ang. Złoty Wiek 27.03 1935 s. 413; por. Strażnica Rok XCVI [1975] Nr 21 s. 16). Rok 4128 zamieniono wtedy na rok 4028 (ale z nim data 1874 nie miała już nic wspólnego), który przybliżał powoli Świadków Jehowy do innego znamiennego roku, do roku 1975 (w późniejszym czasie rok 4028 zamieniono na rok 4026, aby był połączony z rokiem 1975 i kończył on 6000 lat ludzkiej egzystencji na ziemi).

Interesujące jest to, że polskie czasopismo Świadków Jehowy pt. Nowy Dzień (odpowiednik angielskiego Złotego Wieku i Consolation) z roku 1937 ukazało, jako aktualną, chronologię w której mowa jest o stworzenia człowieka w roku 4128 przed Chr. oraz roku 1873, w którym minęło 6000 lat od tego momentu:

„Mamy zatem wyraźną i nieprzerwaną linię chronologiczną od stworzenia aż do początku ery chrześcijańskiej czyli do narodzenia Jezusa Chrystusa. Ogółem stanowi to okres czterech tysięcy sto dwudziestu óśmiu lat, które łącznie z tysiącem ośmiustami siedemdziesiącioma dwoma latami ery chrześcijańskiej od stworzenia do roku 1873 po Chr. stanowi sześć tysięcy lat” (Nowy Dzień 15.09 1937 s. 407; całość dowodzenia patrz s. 406-407 [zachowano oryginalną pisownię]).

Pomimo że we wskazanym angielskim czasopiśmie zmieniono już wcześniej chronologię (w 1935 r.), to w polskiej publikacji napisano następująco:

„Niżej podajemy wyciąg z jednej z najpierwszych książek wydawnictwa Towarzystwa Biblijnego i Broszur, mianowicie z 2-go tomu Wykładów Pisma Św., wydanego w roku 1890; wywodów tych nie udało się nikomu zbić i wielu czytelników »Nowego Dnia« niewątpliwie odniesie z poznania ich błogosławieństwo” (Nowy Dzień 15.09 1937 s. 406).

Wynika z tego, że 2,5 roku wcześniej Towarzystwo Strażnica „zbiło” już tę chronologię, której polscy Świadkowie Jehowy nadal bronili!

Oto dane ze wskazanego czasopisma z roku 1935 i to bardzo dokładne, co do dnia stworzenia Adama (Datowanie od stworzenia Adama):

Dating from the creation of Adam (...) Friday, March 22, 4028 B.C. (ang. Złoty Wiek 27.03 1935 s. 413).

Poniżej zamieszczamy też dalsze słowa, które wskazują na odrzucenie dotychczasowej chronologii (dotyczącej 6000 lat) i zarazem roku 1874:

„Czy którykolwiek z »milionów obecnie żyjących« mógłby się zgorszyć odkryciem, że mają sto lat więcej życia, niż kiedyś sądzili? Prawie wcale. Czy byliby zgorszeni, ponieważ poświęcili się zrozumieniu, że sześć tysięcy lat ludzkiej historii skończyło się w 1874 roku? Na samą myśl może się uśmiechnąć. (...) Nic Pismo Święte nie mówi, że Chrystus Jezus musiałby poczekać do początku siódmego tysiąca lat ludzkiej historii, zanim nastanie jego powtórne przyjście i rozpocznie się Dzień Jehowy, w którym Chrystus jako zastępca Jehowy zapanuje pośród swoich nieprzyjaciół. W rzeczywistości zdarzenia te miały miejsce w Y.R. 1882 (1914 A.D.); nie wcześniej i nie później” (ang. Złoty Wiek 27.03 1935 s. 413).

Widzimy zatem, że zmiana chronologii o 100 lat, wprowadzona w roku 1935, była dodatkowym argumentem potwierdzającym za odrzuceniem roku 1874 i związanej z nim „obecności” Chrystusa.

Dodajmy, że w roku 1935 ukazał się cykl trzech długich artykułów na temat tej nowej chronologii. Teksty te są bardzo skomplikowane, bo oparte w dużym stopniu na obserwacjach astronomicznych, które niewiele zapewne osób zrozumiało. Oto te trzy artykuły o wspólnym tytule (The Second Hand in the Timepiece of God):

ang. Złoty Wiek 13.03 1935 s. 355-383;

ang. Złoty Wiek 27.03 1935 s. 387-400, 412-415;

ang. Złoty Wiek 10.04 1935 s. 419-432, 443-447.

Poniżej przykładowe teksty od roku 1935 o paruzji rozpoczynającej się w roku 1914:

„W roku 1914 Pan Jezus przyszedł i rozpoczął panować wpośród nieprzyjaciół…” (Strażnica 15.12 1935 s. 374 [ang. 15.10 1935]).

„Wedle obietnicy Jehowy i jako wypełnienie się proroctw i chronologii biblijnej przyjście Chrystusa i koniec świata szatańskiego miały przypaść na rok 1914. I rzeczywiście można służyć niezbitymi dowodami tego” (Ochrona 1937 s. 32).

Wśród głosicieli zawsze (podobnie jest i dziś), zdarzały się powątpiewania w to, czy na pewno Chrystus powrócił w roku 1914. Oto fragment mówiący o tym:

„Obecnie niektórzy chrześcijanie najwyraźniej utracili poczucie, iż żyjemy u schyłku »czasu końca«, gdyż koncentrują się na sprawach osobistych (...) Słusznie więc współwyznawcy mogą się modlić, by tacy bracia na nowo rozbudzili w sobie lub utwierdzili wiarę w biblijne dowody, że obecność Chrystusa zaczęła się w roku 1914...” (Strażnica Nr 2, 1999 s. 11).

Interesujące jest to, że niektóre publikacje Świadków Jehowy twierdziły (wbrew faktom), że już 35-37 lat przed rokiem 1914 oczekiwano na „drugą obecność Chrystusa” datowaną na rok 1914:

„Mówiąc nawiasem, również chronologia biblijna ustala czas drugiej obecności Chrystusa i czas, kiedy miał skorzystać z przysługującego mu prawa Władcy, mianowicie rok 1914; na ten rok wskazywano w czasopiśmie Strażnica już w roku 1879, a więc 35 lat przed rokiem 1914” (traktat Znak obecności Chrystusa 1953 s. 3-4).

„Ów »niewolnik« wyczekiwał czujnie drugiego przyjścia swego Pana, czego dowodzi ogłoszenie 37 lat naprzód prawdy, że w roku 1914 skończą się »wyznaczone czasy narodów« i zacznie się druga obecność Chrystusa” (Służba Królestwa Nr 9, 1961 s. 1).

Chciałoby się tu zapytać Świadków Jehowy: gdzie się podziała ich nauka o powrocie Jezusa w roku 1874, skoro od początku uczyli oni rzekomo o paruzji w roku 1914?

Towarzystwo Strażnica próbowało też dokładnie określać datę powrotu Jezusa, która dziś pokrywa się w jego nauce z końcem „czasów pogan”. Niestety data ta była też zmieniana w czasie, gdy pojawiła się wykładnia o obecności Chrystusa od roku 1914. Wydaje się, że po raz pierwszy w roku 1922 występuje konkretny dzień, to jest 1 sierpnia 1914 roku (jako koniec „czasów pogan”), który od roku 1926 był już identyfikowany z powrotem Chrystusa. Oto te słowa:

„Czasy pogan pod nadzorem boga świata tego skończyły się 1-go sierpnia 1914-go roku” (Strażnica 01.12 1922 s. 365 [ang. 01.11 1922]).

Por. Strażnica 15.06 1922 (ang. 01.05 1922), art. Czasy Pogan, w którym pisano o sierpniu i o 1 sierpnia (patrz też ang. Strażnica 15.04 1922 s. 126).

Jeśli chodzi o pokrywanie się daty końca „czasów pogan” i powrotu Jezusa, to tak oto wyrażono to w samych początkach nauki o paruzji Chrystusa od roku 1914:

„Inne proroctwa Boże oznaczają, że okres czasu, który się zaczął w roku 606 przed Chr., a minął z końcem »czasów pogan« i przyjściem Chrystusa, trwać będzie 2520 lat i że ten czasokres dobiega końca w roku 1914. Data ta jest całkowicie zgodna z jego wielkim proroctwem, spisanem w dwudziestym czwartym rozdziale Mateusza” (Zdrowie i życie 1932 s. 23-24).

Poniżej przedstawiamy zmiany nauki o dacie końca „czasów pogan”, która związana jest dziś z czasem powrotu Jezusa:

1 VIII 1914 r. (Strażnica 01.12 1922 s. 365; Ucisk świata 1923 s. 28; Pożądany rząd 1924 s. 24; Pociecha dla ludzi 1925 s. 14-15; Życie 1929 s. 120; Wojna czy pokój? 1930 s. 28: „gdy się rozpoczęła w 1914 roku Wojna Światowa”). Nauka obowiązująca w latach 1922-1930.

Ok. 1 X 1914 r. (ang. Strażnica 15.07 1933 s. 216; Strażnice: Nr 23, 1951 s. 11-12; Nr 9, 1966 s. 3; por. ang. Strażnica 01.06 1931 s. 169 – „październik 1914”). Nauka obowiązująca w latach 1931-1969: „Nie potrzebujemy powtarzać tutaj dowodów na to, że »czasy pogan«, czyli »wyznaczone czasy narodów«, skończyły się około 1 października roku 1914. Dowodzi tego sama historia!” (Strażnica Nr 3, 1969 s. 5 [ang. 15.12 1968 s. 749]).

Ok. 4/5 X 1914 r. (ang. „Wtedy dokona się tajemnica Boża” 1969 s. 30, 261; Strażnice: Nr 12, 1970 s. 11 [ang. 15.01 1970 s. 50]; Rok XCII [1971] Nr 22 s. 11; Rok XCV [1974] Nr 9 s. 24; Rok CI [1980] Nr 13 s. 9). Por. Pilnie zważaj na proroctwa Daniela! 1999 s. 97 („4 lub 5 października”).

W angielskiej książce z roku 1975 pt. Man`s Salvation out of World Distress at Hand! napisano nawet wprost:

„(...) paruzja Chrystusa w mocy Królestwa rozpoczęła się najpierw około 4/5 października 1914 roku” (s. 287).

Z powyższego widzimy, jaką ewolucyjną drogę przeszła nauka Świadków Jehowy o powrocie Jezusa. Brali oni wcześniej pod uwagę lata 1874, 1875 i 1878 oraz aktualny do dziś rok 1914. Chociaż odrzucenie wcześniejszych dat można ostatecznie wyznaczyć na rok 1934, to jednak rok 1914 już od połowy lat 20. XX wieku zaczynał powoli wypierać paruzję związaną z rokiem 1874.

Zastanawiające jest to, jak Świadkowie Jehowy odbierali dwie różne nauki w jednym czasie? Czyżby nie zauważali sprzeczności w tych dwóch wykładniach?

Jedno jest pewne, nie może być zaliczana do wiarygodnych organizacja, która najpierw zapewniała, iż „niezbite fakty wykazują, że »czas końca« zaczął się w 1799 roku; wtóra obecność Pańska zaczęła się w 1874 r.” (Strażnica 15.04 1922 s. 121 [ang. 01.03 1922 s. 73]), a później tę naukę zmieniła.

Uzupełniając temat związany z rokiem 1874, odsyłamy też do rozdziału Rok 1878 i jego znaczenie w nauce Towarzystwa Strażnica), w którym omówiliśmy kwestię żniwa lat 1874-1914 (patrz Żniwo w latach 1878-1918).

Poniżej w trzech podrozdziałach szczegółowo omawiamy lata 1939-1944, czyli czasu wymazywania argumentacji, która wcześniej świadczyła o powrocie Chrystusa w roku 1874.

Rok 1939 i zmiana podtytułu Strażnicy

W roku 1939, aby ostatecznie zatrzeć ślady po uznawanym wcześniej roku 1874, zmieniono związany z nim podtytuł Strażnicy, to znaczy Zwiastun Obecności Chrystusa, na inny:

„Według chronologii biblijnej, jak ją wówczas zrozumiano, obliczono, że duchowa obecność Pana zaczęła się już w roku 1874. Gdy więc Strażnica zaczęła wychodzić w roku 1879, podtytuł jej brzmiał »Zwiastun Obecności Chrystusa«.” (Strażnica kwiecień 1950 s. 62 [wydanie polonijne], krajowa Nr 21 1949 s. 4 [ang. 01.07 1949 s. 196]).

„Nelson Barbour, redaktor tego pisma, przekonał Russella, że niewidzialna obecność Chrystusa rozpoczęła się w roku 1874. W późniejszym okresie zwracał na to uwagę podtytuł »Zwiastun Obecności Chrystusa«, który widniał na pierwszej stronie Strażnicy Syjońskiej” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 133).

Oto jak przebiegały zmiany podtytułu Strażnicy:

„1879, (...) Strażnica Syjońska i Zwiastun Obecności Chrystusa (...)

1909, (...) Strażnica i Zwiastun Obecności Chrystusa (...)

1939, (...) Strażnica i Zwiastun Królestwa Chrystusa (...)

Strażnica Zwiastuje Królestwo Jehowy (zmiana tytułu, 1 marca)

1950, Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” (Skorowidz do publikacji Towarzystwa Strażnica 1986-2000, 2003 s. 428).

Widzimy z powyższego spisu, w jak niezdecydowany sposób w roku 1939 w ciągu trzech miesięcy dwa razy zmieniono podtytuł Strażnicy. Wpierw wyrugowano „obecność”, a po trzech miesiącach nawet Chrystusa, na rzecz Jehowy i Królestwa. Opisano to następująco:

„Czasopismo to, wydawane od lipca 1879 roku, początkowo nosiło nazwę Strażnica Syjońska i Zwiastun Obecności Chrystusa. Broniło nauki o ofierze okupu złożonej przez Jezusa Chrystusa i miało dostarczać pokarmu duchowego domownikom wiary. Żeby mocniej uwydatnić cel tego czasopisma, 1 stycznia 1909 roku nazwano je Strażnica i Zwiastun Obecności Chrystusa. Od 1 stycznia roku 1939 tytuł brzmiał Strażnica i Zwiastun Królestwa Chrystusa, ponieważ zaczęto wówczas kłaść większy nacisk na to, że Chrystus już panuje z nieba jako Król. A 1 marca 1939 roku przez zmianę tytułu na Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy skierowano główną uwagę na Jehowę, Zwierzchniego Władcę Wszechświata, który powierzył rządy swemu Synowi” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 724).

Lata 1940-1942 i ciągłe wydawanie oraz rozprowadzanie publikacji z nauką o „obecności” Chrystusa od roku 1874

Książkę pt. Harfa Boża wydano po angielsku po raz pierwszy w roku 1921 (wydawano ją z identyczną treścią do roku 1927). Później, w roku 1928, ukazała się w wersji zrewidowanej i taka była wydawana aż do roku 1940, jak wspominali ci, którzy byli zatrudnieni przy jej produkcji. Niestety po roku 1928 nie podawano już daty wydania poszczególnych edycji, ale tylko wzrastający nakład i copyright 1928.

Wyjątkowo jeden raz, w roku 1937, w tej właśnie edycji podano datę wydania:

nakład 5.736.190 egz. (Printed March 1937).

O ukazujących się kolejnych latach edycjach świadczy wspomniany wzrastający po roku 1937 nakład:

1940 r. – nakład końcowy 5.819.037 egz. (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 560).

Książka pt. Harfa Boża, jak ją omawialiśmy wcześniej, wielokrotnie uczyła o „obecności” Chrystusa od roku 1874.

Nie wiadomo jak Świadkowie Jehowy potrafili jeszcze w latach 40. XX wieku godzić tę naukę z obowiązującą już wykładnią o roku 1914. Być może Towarzystwo Strażnica traktowało wydawanie kolejnych edycji jako źródło dochodów, albo jako dodruki dla kolekcjonerów?

Angielskie czasopismo Świadków Jehowy pt. Consolation z 10 i 24 stycznia 1940 roku (s. 32) oraz z 25 czerwca 1941 roku (s. 32) nadal oferowało omawianą książkę, którą można było u nich zamawiać. Dotyczyło to też dwóch innych dzieł pt. Stworzenie i Proroctwo, które podobnie uczyły o paruzji w roku 1874 (patrz też Consolation z 28 maja i 11 czerwca 1941 roku, s. 32). Także w roku 1944 po raz ostatni reklamowano książkę pt. Proroctwo (Consolation 26.04 1944 s. 28).

Tak więc dopiero śmierć Rutherforda w styczniu 1942 roku przyhamowała rozpowszechnianie publikacji ze starą nauką o roku 1874. Jednak, jak zobaczymy poniżej, nadal po roku 1942 książki Sędziego były używane, nawet przy przygotowywaniu do chrztu nowych głosicieli.

W angielskim wewnętrznym biuletynie Świadków Jehowy pt. Informant ze stycznia 1944 roku (s. 2) poinformowano, że w ich wydawnictwie w Brooklynie niedostępne są już na przykład wymienione książki: Harfa Boża i Stworzenie (także kilka innych autorstwa Rutherforda) Podano, że nie będą one już drukowane w najbliższym czasie. Napisano też, by poszukujący tych publikacji zgłaszali się do sług literatury poszczególnych „kompanii”, jak wtedy nazywano zbory. Tam były jeszcze dostępne zapasy tych książek.

Rok 1943 i książkowe uzasadnienie powrotu Chrystusa oraz krytyka wierzących w obecność Pana od roku 1874

W roku 1943 Towarzystwo Strażnica wspomniało o tych, co odeszli z tej organizacji, tworząc niezależne grupy badaczy Pisma Świętego, ucząc o roku 1874. Nazwano ich „klasą złego sługi”:

„W sercu ta klasa mówi: »Mój pan opóźnia swe przyjście«. To prawda, że ta klasa może twierdzić, że wierzy w niewidzialną obecność Chrystusa i że jego obecność, czyli parousia, rozpoczęła się w roku 1874, zgodnie z ich rozumieniem chronologii. Ale w swoim sercu i poprzez swoje działania, które są motywowane ich stanem serca, oni zaprzeczają przyjściu i obecności Pana” (ang. Strażnica 15.07 1943 s. 217).

Z jednej strony Towarzystwo Strażnica podaje, że w roku 1943 ‘odstępcy’ wierzyli w „obecność” Chrystusa od roku 1874. Z drugiej zaś informuje, że jego uczniowie w tym samym czasie studiowali książkę pt. Harfa Boża, która uczyła o tej dacie:

„W roku 1943 usymbolizowałem swe oddanie się Bogu przez chrzest w wodzie. W tym czasie prowadziłem studia biblijne w trzech sąsiednich wioskach: (...). Jako podręcznika do prowadzenia studiów używałem książki Harfa Boża” (Strażnica Nr 19, 1999 s. 23).

„Chrzest 1942 rok (...) Z Zachaeusem nikt nie studiował Biblii. Po przeczytaniu książek Zbawienie oraz Harfa Boża sam doszedł do wniosku, że znalazł prawdę. Pewnego niedzielnego poranka w 1941 roku Zachaeus wybrał się na swoje pierwsze zebranie Świadków Jehowy” (Rocznik Świadków Jehowy 2014 s. 99).

„Jakimś cudownym sposobem wcześniej zdobył książkę pt. Harfa Boża, którą czytał w swojej izdebce na poddaszu podczas długich bombardowań nocnych. Dużo się z niej nauczył i zapragnął oddać się Jehowie. Po wielu trudnościach, w noc sylwestrową z roku 1943 na 1944 udało mu się dotrzeć do Malenty, gdzie po kryjomu, w zaciemnionej pralni został ochrzczony” (Działalność Świadków Jehowy w Niemczech w czasach nowożytnych. Według Rocznika świadków Jehowy na rok 1974, 1975 s. 55).

Jeden ze Świadków Jehowy tak oto opisuje swoje zetknięcie się w roku 1945 z omawianą książką:

„Ojciec został wychowany po katolicku, ale gdy w roku 1945 wujek wręczył mu książkę Harfa Boża, tato przeczytał ją i nawiązał kontakt ze Świadkami Jehowy. Chrzest przyjął w 1946 roku, a mama wkrótce po nim” (Przebudźcie się! Nr 12, 2006 s. 13).

W tym samym roku 1943, a po polsku dopiero w roku 1946, wydano nową książkę pt. „Prawda was wyswobodzi”, która, tak jak angielski Złoty Wiek z roku 1935, przedstawiała aktualną chronologię. Uczyła też ona o powrocie Chrystusa w roku 1914:

„Wydana przez Towarzystwo Strażnica w roku 1943 książka »Prawda was wyswobodzi« zawierała chronologię, w której usunięto z okresu sędziów owe nieistniejące dodatkowe 100 lat, wobec czego koniec 6000 lat istnienia człowieka przypadł na lata siedemdziesiąte obecnego stulecia. Ustaliła też początek obecności Chrystusa na rok 1914 n.e., a nie 1874” (Strażnica Rok XCVI [1975] Nr 21 s. 16).

Widzimy zatem, że jeszcze w latach 40. XX wieku poprzez rozprowadzane i studiowane książki powrót Chrystusa w roku 1874 był w jakiś sposób ciągle obecny wśród Świadków Jehowy.

Ale to nie wszystko, bo omawiana książka zmieniła też podstawową naukę i datę dotyczącą „czasów pogan”, To znaczy rok 606 przed Chr. zmieniono na rok 607:

„Ówcześni Badacze Pisma Świętego opatrznościowo nie zdawali sobie sprawy, że między okresem »P. Chr.« (przed Chrystusem, czyli przed naszą erą) a »R. P.« (roku Pańskiego, czyli naszej ery) nie było roku zerowego. Kiedy w wyniku późniejszych badań zaszła konieczność przesunięcia początku »Czasów Pogan« z roku 606 na 607 p.n.e., wyeliminowano również rok zerowy i zapowiedź dotycząca roku 1914 dalej była trafna (Zobacz książkę »Prawda was wyswobodzi«, wydaną przez Towarzystwo Strażnica w roku 1943 [wydanie polskie – rok 1946, strony 223 i 224])” (Wspaniały finał Objawienia bliski! 1993 s. 105).

Gdyby przesunięto korygowany czas 2520 lat nie w kierunku roku 607 przed Chr., ale w drugą stronę (od roku 606), to „obecność” Chrystusa zaczęłaby się w roku 1915, a nie w roku 1914!

Rok 1944 i kolejne korygowanie chronologii

W roku 1944, a więc zaledwie po kilku latach od roku 1935 (i potwierdzeniu tej chronologii w roku 1943), Towarzystwo Strażnica znów zmieniło chronologię w kwestii 6000 lat od stworzenia Adama. Stwierdzono wtedy, że liczyć je należy od roku 4026 przed Chr., co opisano w książce pt. “The Kingdom Is at Hand”. Rok 4026 później przyda się tej organizacji do konkretnego wyliczenia roku 1975 i związanych z nim oczekiwań!

Korekta ta jednak nie miała wpływu na datę powrotu Chrystusa, bo od roku 1935 czas ustalonych 6000 lat nie miał już z nim związku.

Tak oto napomknięto o książce wydanej w roku 1944, korygującej dawne nauki:

„Nelson Barbour, redaktor tego pisma, przekonał Russella, że niewidzialna obecność Chrystusa rozpoczęła się w roku 1874.* (...)

*Podstawą tego rozumowania był pogląd, że siódme tysiąclecie dziejów ludzkości zaczęło się w roku 1873 i że w roku 1878 miał się skończyć okres niełaski Bożej dla rodowitego Izraela (trwający tyle samo, co poprzedni okres łaski). Chronologia ta była nieścisła, ponieważ opierała się na niedokładnym tłumaczeniu Dziejów Apostolskich 13:20 (...) Dokładniejsze zrozumienie chronologii biblijnej przedstawiono w roku 1943 w książce „Prawda was wyswobodzi” i uściślono w następnym roku w książce „Przybliżyło się Królestwo”, jak również w późniejszych publikacjach” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 133).

Poniżej podajemy fragment ze wspomnianej książki, prostującej chronologię z roku 4028 na 4026 przed Chr. oraz przypominający wprowadzoną rok wcześniej zmianę związaną z rokiem 607, który zastąpił rok 606 przed Chr.:

„WAŻNE

(...) Mierzony przez księgę 2 Kronik okres królów od Saula do Sedekiasza wynosił 513 lat. Mierzony bardziej precyzyjnymi i szczegółowymi księgami Królewskimi okres ten wynosił w rzeczywistości 511 lat, czyli 2 lata krócej. Ten fakt wpływa na chronologię jako całość i przybliża stworzenie człowieka o 2 lata do 1 roku po Chr. i podaje datę 4026 przed Chr., a nie 4028 B.C.

Poniższa chronologia pokazuje datę zniszczenia Jerozolimy, jako w roku 607 przed Chrystusem. Uznaje ona fakt, że starożytne obliczanie powszechnego roku rozpoczęło się jesienią. Innymi słowy, powszechny rok 606 przed Chr. rzeczywiście rozpoczął się jesienią 607 roku przed Chr.. Jak stwierdzono na stronie 239 (par. 1) »Prawda was wyswobodzi«: »Ponieważ liczenie pogan ‘siedmiu czasów’ rozpoczęło się jesienią 607 roku przed Chr., to łatwo jest obliczyć, kiedy się skończą. Od jesieni 607 roku przed Chr. do jesieni 1 roku przed Chr. jest dokładnie 606 lat... Stąd od jesieni 1 roku przed Chr. do jesieni 1914 po Chr. stanowi 1914 lat«.” (“The Kingdom Is at Hand” 1944 s. 171).

[o roku 4026 patrz też ang. Przebudźcie się! 22.10 1949 s. 17]

Co ciekawe powyższa angielska książka pt. “The Kingdom Is at Hand” z roku 1944 nigdy nie ukazała się po polsku!

Mało tego, w roku 1946 wydano (z 3-letnim opóźnieniem), jak wspomnieliśmy, polską wersję książki pt. „Prawda was wyswobodzi” (ang. 1943), która zawierała chronologię inną, niż ta publikacja z roku 1944! Jedna uczyła o roku 4028, a druga o roku 4026 przed Chr.

Ktoś powie, cóż to jest za błąd 2 lata czy 100, czy wreszcie 102 lata?

Jednak dla Towarzystwa Strażnica, już od czasów Russella, nawet pomyłka o jeden rok powoduje, że wszystkie inne jego wyliczenia stają się błędne, nadające się do korekty. Oto słowa pastora i Towarzystwa Strażnica na ten temat:

„Harmonia proroczych okresów stanowi jeden z najmocniejszych dowodów poprawności naszej chronologii. Zazębiają się one jak tryby doskonałej maszyny (…) zmiana chronologii choćby o jeden rok zniszczyłaby całą harmonię” (ang. Strażnica 15.08 1904 s. 3415 [reprint]).

„Wiele lat temu Pastor Russell rozważał gruntownie to wszystko i oświadczył w artykule, który niedługo przedrukujemy, że zmiana o jeden rok zburzyłaby cały system chronologiczny” (Strażnica 01.08 1922 s. 236 [ang. 15.06 1922 s. 187]).

Oczywiście zmiana w latach 40. XX wieku roku 4028 na 4026 przed Chr. nie była ostatnią wprowadzoną. Dalsze ‘korekty’ wyglądały następująco:

rok 1951 – wprowadzono rok 4025 p.n.e.

(ang. Strażnica 01.04 1951 s. 221; „Nowe niebiosa i nowa ziemia” 1958 [ang. 1953] s. 378; ang. Strażnica 01.02 1955 s. 93-95; Strażnica Nr 14, 1960 s. 11 [ang. 15.05 1958 s. 297]; Strażnica Nr 6, 1963 s. 5 [ang. 01.09 1962 s. 528]);

rok 1963 – wprowadzono powtórnie rok 4026 p.n.e.

(“Babylon the Great Has Fallen!” God’s Kingdom Rules! 1963 s. 682; „Całe Pismo jest natchnione przez Boga i użyteczne” 1965 cz. 1, s. 9; [ang. 1963 s. 11, 285, 292]; Życie wieczne w wolności synów Bożych 1970 [ang. 1966] s. 22);

rok 1971 – podano rok 4026 lub 4027 p.n.e.

(Aid to Bible Understanding 1971 s. 1100; por. s. 23, 642);

szczególnie od roku 1972 i po roku 1975 – utrzymano rok 4026 p.n.e.

(Strażnica Rok XCIV [1973] Nr 17 s. 5 [ang. 01.11 1972 s. 648]; Strażnica Rok XCVIII [1977] Nr 5 s. 21; Królestwo Boże panuje! 2014 s. 36).

Widzimy w tych dywagacjach chronologicznych Świadków Jehowy wielkie niezdecydowanie, szczególnie że wyznaczony rok 1975 zawiódł i nic nie zmienił w ich życiu. Pozostawiono go nadal do dziś, jako datę bez znaczenia, choć wcześniej ‘targowano’ się o każdy rok od stworzenia Adama, zmieniając go kilka razy.

Towarzystwo Strażnica dumne jest nawet ze swych zmian w chronologii i tak to wyraziło:

„Chronologia biblijna jest ciekawym przedmiotem studiów; z jej pomocą można poszczególne wydarzenia historyczne uporządkować w strumieniu czasu. Towarzystwo Strażnica od lat stara się bieżąco zapoznawać swych sympatyków z najnowszymi wynikami badań w tym zakresie, potwierdzonymi przez wydarzenia historyczne i proroctwa zanotowane w Biblii” (Strażnica Nr 5, 1969 s. 8).

W innej zaś wypowiedzi Świadkowie Jehowy podają, że w przeszłości różne wyznaczane przez nich daty były „oparte na mylnych przesłankach”:

„W świetle tych poprawionych tablic chronologii biblijnej dało się zauważyć, że poprzednie zastosowanie lat 1873 i 1878, jak również innych dat, które ustalono na ich podstawie i powiązano z odpowiednimi wydarzeniami z I wieku, było oparte na mylnych przesłankach” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 633).

Podobne zagadnienie opisaliśmy też w Internecie w artykule pt. Kiedy Świadkowie Jehowy naprawdę zmienili rok powrotu Chrystusa? Zawiera on trochę inne ujęcie tej tematyki oraz poruszane są w nim dodatkowe kwestie, których tu nie omawiamy, na przykład rozdział „Przygotowanie drogi przed Jehową” i związek tych słów z przyjściem Chrystusa do świątyni w roku 1918.

Różne lata wyznaczane na rozpoczęcie się „obecności” Chrystusa: 1874, 1875, 1878

Chociaż przez wiele lat rok 1874 był główną datą rozpoczęcia się „obecności” Chrystusa, to jednak Russell i później Rutherford podawali różne daty. Jedne oparte na innym kalendarzu (tak w przypadku roku 1875), inne wyliczane z odmiennego typu chronologii lub wynikające z jakichś innych wydarzeń (tak w przypadku roku 1878).

C. T. Russell i rok 1874 oraz 1875

Russell podawał w swoich wyliczeniach dwie daty „obecności” Chrystusa. Najczęściej pisał o roku 1874, nie dodając żadnych uwag. Tak robił dziesiątki, a nawet setki razy. Ale gdy jego główne obliczenia nie pokrywały się w pełni z innymi kalkulacjami, wtedy różnice próbował usprawiedliwiać stosowaniem odmiennych kalendarzy biblijnych lub wykorzystaniem kalendarza współczesnego, albo że inaczej liczono początek roku u Izraelitów. Oto jego najważniejsze teksty, zawierające obie daty oraz usprawiedliwienie dla różnych dat:

„Przez wiarę serc naszych siedzimy już przy stole Pańskim i przy samym Mistrzu, stosownie do obietnicy (Łuk. 12:37), a sam Pan przychodzi i usługuje nam. To wesele wiary w kosztowne prawdy, objawione nam w ciągu okresu żniwa, zaczęło się w roku 1875, przy końcu 1335 dni (Dan. 12:12), na początku przygotowania do żniwa, i jest błogosławieństwem przepowiedzianem przez proroka, słowami: »Błogosławiony, kto doczeka a dojdzie do tysiąca trzech set trzydziestu i pięciu dni.«” (Przyjdź Królestwo Twoje 1919 [ang. 1891] s. 216).

„Rok według rachuby żydowskiej zaczyna się w październiku; dlatego październik 1874 roku był właściwie początkiem 1875 roku” (Przyjdź Królestwo Twoje 1919 [ang. 1891] s. 131).

Dodajmy, że w nauce Russella istniał również rok 1878 i to w związku z „obecnością” Chrystusa, choć data ta była specyficznie interpretowana. Poniżej cytowana w roku 1920 wypowiedź pastora z roku 1907:

„Pamiętajmy, że tylko w jednem miejscu Pismo Św. mówi o zamknięciu drzwi, a mianowicie w przypowieści o mądrych i głupich pannach. A powiedziano tam, że przyszedł Oblubieniec. Stosujemy to do roku 1878 i na to zwrócono uwagę mądrym pannom: »Oto Oblubieniec« – nie powiedziano: oto Oblubieniec nadchodzi, lecz oto Oblubieniec, dla zaznaczenia Jego obecności; a wówczas wszystkie panny wstały i oczyściły swoje lampy, a jedne z nich miały olej w swych naczyniach, jak również w swych lampach” (Strażnica 01.02 1920 s. 47; por. Co kaznodzieja Russell odpowiadał na zadawane jemu liczne pytania 1947 [ang. 1917] s. 51).

J. F. Rutherford i rok 1874, 1875 oraz 1878

O ile Russell jakby równoważnie stosował lata 1874 i 1875, to Rutherford zestawiał je obok siebie, wymieniając czasem rok 1874 „lub” 1875. W ten sposób zaczął uczyć od roku 1925. Później często stosował już sam rok 1875, a od roku 1927 (szczególnie od 1930 r.) też rok 1878.

Być może była w tym chęć odróżnienia się od reszty badaczy Pisma Świętego, którzy oderwali się od Towarzystwa Strażnica, a oni raczej stosowali rok 1874 (rok 1878 nie występuje u nich jako rok „obecności Chrystusa”).

Można przypuszczać, że te wszystkie daty zaczęły się Rutherfordowi mieszać, gdyż bywało, iż w jednym roku, w różnych publikacjach, stosował on rok 1874, 1875 i 1878. Jak to przyjmowali ówcześni jego głosiciele? Tego dziś nie wiemy. Poniżej przedstawiamy wykaz różnych dat „obecności” Chrystusa.

Rok 1874 i (lub) 1875

„Według proroctwa i chronologii biblijnej, czas wtórej obecności naszego Pana powinien rozpocząć się z końcem 1874 lub z początkiem roku 1875” (ang. Złoty Wiek 08.04 1925 s. 443).

„Pan Jezus mówił o sposobie swego powrotu, i przyrównał go do słońca, wschodzącego na wschodzie i świecącego aż na zachód. Było to około 1874 lub na początku 1875, że słońce rozpoczęło pokazywać się. Można tak powiedzieć, że wtóra obecność Pańska została wtedy zauważona” (ang. Strażnica 15.04 1928 s. 119).

„To było w czasie wczesnego brzasku obecności Pana około 1875, która odświeżając prawdy rozpoczęła przyprowadzać lud Boży” (ang. Strażnica 01.09 1928 s. 260).

Ten sam tekst: I.B.S.A. Year Book 1929, tekst do rozważań na 22 kwietnia 1929 r.; I.B.S.A. Year Book 1930, tekst do rozważań na 22 kwietnia 1930 r.

„Z nastaniem wtórego przyjścia Pana, około 1875, nastąpiła zmiana działalności. Tam się rozpoczęło przywracanie prawdy” (Strażnica 01.11 1930 s. 326 [ang. 01.09 1930 s. 261-262]).

Dodajmy, że jeszcze w roku 1925 Rutherford uważał, iż wraz z powrotem Chrystusa w roku 1875 rozpoczęło się już Tysiąclecie:

Rok 1878

„Pismo Św. dowodzi, że wtóra obecność Pana Jezusa Chrystusa rozpoczęła się w przybliżeniu około 1878 roku Pańskiego” (Strażnica 15.12 1931 s. 383 [ang. 15.09 1931 s. 283]).

„Od roku tysiąc osiemset siedemdziesiątego ósmego do tysiąc dziewięćset osiemnastego pomazany lud Boży na ziemi był pod zwierzchnictwem Jezusa Chrystusa, obecnego Pana, i zajmował się dziełem głoszenia poselstwa prawdy, umożliwiając otrzymanie znajomości tym, którzy jej szukali” (Strażnica 15.01 1932 s. 28 [ang. 15.10 1931 s. 314]).

Kiedy zauważono niewidzialny powrót Jezusa w roku 1874?

O ile, jak widzieliśmy, powrót Jezusa w roku 1914 zauważono, a raczej wyznaczono prawdopodobnie po raz pierwszy nie wcześniej jak w drugiej połowie lat 20. XX wieku, a więc w ponad 10 lat po fakcie, to niewidzialną „wtórą obecność” (dotyczącą roku 1874) spostrzeżono w tym samym roku (po fakcie) lub w następnym roku po tym wydarzeniu. Natomiast o samej dacie 1874 Russell dowiedział się od N. Barboura w roku 1876.

O niewidzialnym powrocie Jezusa Russell dowiadywał się etapami. Wpierw dowiedział się, że Jezus ma przyjść niewidzialnie, później, że miało to miejsce w roku 1874, a następnie, iż nie tylko będzie niewidzialny w momencie powrotu (później miał się ukazywać!), ale już na zawsze. Poniżej wskazujemy te etapy.

Jednak wcześniej (od 1869 r.) Russell czekał na widzialny powrót Jezusa. Przyznał on, że adwentysta J. Wendell (zm. 1873), który czekał na widzialny powrót Chrystusa w roku 1873, zaszczepił w nim naukę o „drugim przyjściu”:

„Jestem badaczem Pisma Świętego odkąd Jonas Wendell, kaznodzieja powtórnych adwentystów, około 1869 roku zwrócił moją uwagę na drugie przyjście naszego Pana” (Dodatek do ang. Strażnicy lipiec 1879, Do czytelników „Zwiastuna Poranka”).

„Przypomniałem sobie pewne argumenty użyte przez mego przyjaciela Jonasa Wendell’a oraz innych adwentystów, którzy starali się udowodnić, że rok 1873 będzie czasem spalenia ziemi itp. – jako że chronologia świata wskazywała, iż sześć tysięcy lat od Adama skończyło się z początkiem 1873 roku – oraz innych wydarzeń podanych w Piśmie Świętym, które miały równocześnie nastąpić” (ang. Strażnica 15.07 1906 s. 3822 [reprint]).

Lata 1874-1875

W angielskiej Strażnicy z roku 1883 Russell napisał:

„Tak niedawno temu w 1870 roku ujrzeliśmy, oprócz podstaw Ewangelii, dwa podstawowe fakty – drugie przyjście Pana oraz Restytucję (...). Co do wtórego przyjścia, gdy zdaliśmy sobie sprawę, że nie jest on już człowiekiem, ale jest teraz Nowym Stworzeniem – odbiciem obrazu Ojca – ożywionym duchem, nie udało nam się z jakiegoś powodu uczynić właściwego przełożenia tego na wtóre przejście, więc bezmyślnie i bezwiednie oczekiwaliśmy Jego przyjścia, jako uwielbionego człowieka zamiast istoty duchowej. Dopiero około 1874 roku rzeczy te stały się jaśniejsze i zdaliśmy sobie sprawę, że gdy Jezus przyjdzie, będzie niewidoczny dla ludzkiego oka jakby przyszedł anioł...” (ang. Strażnica sierpień 1883 s. 512-513 [reprint]).

Później zaś pisał tak:

„Ani też nie rozpoznano faktu obecności Pańskiej wcześniej, aż po roku 1874, kiedy poznano Jego pukanie za pośrednictwem słowa proroków i apostołów” (Walka Armagieddonu 1919 s. 757).

Tekst ten został w języku polskim zmieniony, gdyż w oryginale angielskim wyglądał on następująco:

„Fakt obecności Pana nie został również rozpoznany aż do prawie roku po październiku 1874 r., kiedy to jego pukanie, poprzez słowo proroków i apostołów, zostało rozpoznane” (The Day of Vengeance 1897 s. 612 – Nor was the fact of the Lord's presence recognized until nearly a year after October 1874, when his knock, through the word of the prophets and apostles, was recognized).

„Pojęliśmy, że istota duchowa [Jezus] może być obecna a jednak niewidzialna dla ludzi... Wkrótce po doznanym zawodzie w 1874 pewien czytelnik gazety Zwiastun Poranka (...) zauważył coś, co zdawało mu się dość dziwnem, a mianowicie, że w Ew. Mateusza 24:27, 37, 39 użyty jest wyraz grecki parousia, obecność, zaś w zwykłym wydaniu ten wyraz jest przetłumaczony, przyjście, zatem jest widoczne, że greckie wyrażenie jest właściwszem. To była nić, która prowadziła do właściwego wyrozumienia celu i sposobu Wtórego Przyjścia naszego Pana” (Dokonana Tajemnica 1925 s. 61 [cytat z ang. Strażnicy 01.06 1916 s. 170-171]).

[W edycji francuskiej z roku 1918 w powyższym zdaniu podano: „Wkrótce po doznanym zawodzie w 1874 przez Russella i jego przyjaciół (odnośnie powrotu Chrystusa)...” (Le Mystère de Dieu Accompli 1918 s. 65 – Le Mystère de Dieu Accompli 1918 s. 65 – Peu de temps après la dèception èprouvèe par Russell et ses amis en 1874 (au sujet de la venue du Christ)...).]

„Pytanie (1911 [r.]). – W »Przesiewanie w Żniwie« jest zaznaczono, że parę miesięcy po październiku, 1874 roku, obecność Pańska była spostrzeżona. W Tomie Czwartym, stronica 757 (Ang. Stro. 612) jest napisano, było to blisko rok po październiku, 1874, zanim fakt obecności Pana był uznany. Czy jest wiadomy miesiąc w roku 1875, w którym najpierw rozpoznana była obecność Pana i kiedy uczynione było pierwsze jej publiczne ogłoszenie?

Odpowiedź. – (...) Nie mogę podać akuratnego czasu, bo tego nie wiem, i nikt inny nie wie; lecz to się działo około tego czasu. Żadna myśl nie jest wyraźną w zupełności na początku; każda mucha jest bardzo małą z początku i staje się stopniowo większą” (Co kaznodzieja Russell odpowiadał na zadawane jemu liczne pytania 1947 [ang. 1917] s. 392-393).

„Pukanie, czyli objawianie obecności Pańskiej, jak jest pokazane przez proroctwa Starego Testamentu, zaczęło się od roku 1875 i dotąd jeszcze jest dawane” (Dokonana Tajemnica 1925 [ang. 1917] s. 82).

„Około r. 1875, kiedy uważnie i z modlitwą badał Pismo Święte, został przekonany o wtórej obecności Pana, i napisał dzieło pod tytułem »Cel i Sposób Powrotu Naszego Pana«” (Harfa Boża 1921 s. 246).

„Podczas gdy czekał, badał, modlił się i szukał Pan dalej oświecił jego umysł; właśnie około 1875 roku przekonał się, że wtóra obecność Pańska już istnieje, więc w roku 1877 napisał, wydał i szeroko rozpowszechnił książeczkę p. t. »Cel i Sposób Powrotu naszego Pana«. Wierzymy bezwzględnie, że to była pierwsza książka, jaka kiedykolwiek obwieściła wtórą obecność Pańską” (Strażnica 15.04 1922 s. 119 [ang. 01.03 1922 s. 71-72]).

„W połowie lat siedemdziesiątych ubiegłego stulecia brat Russell i ci, którzy razem z nim sumiennie badali Pismo Święte, zrozumieli, że gdy Pan powróci, będzie niewidoczny dla oczu ludzkich” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 132).

Z widzialnym powrotem Chrystusa w roku 1874 związane było też oczekiwanie na „porwanie” do nieba:

„Dwa inne sposoby, przez które Piramida potwierdza Pismo Święte są takie: Na szczycie »wielkiej galerii« – tam gdzie ona mierzy 1874 łokcie, jest otwór lub przejście, które zdaje się mówić, że coś mogłoby tamtędy wyjść lub wejść. Przez jakiś czas myśleliśmy, że może to przedstawiać »przemianę« lub porwanie Kościoła jako duchowych istot; lecz to musiałoby się stać w 1874 roku, a wtedy żadne przeniesienie nie miało miejsca; zatem to musi oznaczać coś innego. Wydaje się nam teraz rzeczą bardzo prostą i jasną, że otwór nie może oznaczać niczego innego jak tylko to, czego nauczali nas Prorocy, mianowicie: że tamtędy przybył Oblubieniec jako istota duchowa. To pasuje, podobnie jak wszystkie pozostałe części tej wspaniałej budowli pasują do Słowa i z nim harmonizują” (ang. Strażnica maj 1881 s. 225 [reprint]).

Rok 1876

Oto zaś słowa o tym, kiedy Russell dowiedział się o roku 1874:

„Zapłaciwszy Mr. Barbour’owi koszta podróży poprosiłem go, by mnie odwiedził w Philadelphii, (gdzie byłem zajęty w interesie podczas lata 1876 r.) i jeżeli możebne, by pokazał mi na podstawie proroctw Pisma Św., że rok 1874 jest początkiem czasu Obecności Chrystusa i Żniwa. Barbour przyjechał, a wykazane proroctwa zadowolniły mnie” (Dokonana Tajemnica 1925 s. 61; por. Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 46).

Rok 1878

„Około roku 1878 prawdziwi naśladowcy Pana zaczęli widzieć dowody Jego wtórej obecności i jęli głosić tę wielką prawdę” (Złoty Wiek 15.05 1927 s. 357).

Rok 1881

Choć od roku 1876 Russell uczył, że Chrystus powrócił „niewidzialnie” w roku 1874, to jednak w dalszej fazie paruzji miał On stać się „widzialnym” (prawdopodobnie uczył tak do roku 1881). Chociaż we wspomnieniach Russella nie pada wprost data 1881, jako czas korekty jego zapatrywań, to jednak jego obszerny artykuł życiorysowy zamieszczony w angielskiej Strażnicy z 15 lipca 1906 roku zdaje się ten rok wskazywać. Pada w nim kilka razy data 1881 i między innymi takie oto zdanie:

„Prawdy, które przedstawiam jako rzecznik Boży, nie były objawione w widzeniach lub snach, ani przez donośny Boży głos, ani też raptownie, lecz stopniowo od roku 1870, a szczególnie od 1880” (s. 229; por. skrócona ta wypowiedź w książce pt. Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 143).

Oto opinia o zmianie zapatrywań Russella około roku 1881:

„Zaledwie kilka lat później [po 1877 r.] dalsze studia biblijne pozwoliły Russellowi zrozumieć, że Chrystus ma nie tylko powrócić niewidzialnie, lecz także pozostać niewidzialny nawet w momencie ujawnienia swej obecności przez wykonanie wyroku na niegodziwcach” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 133).

Wcześniej w wydanej w roku 1877 broszurze pt. Cel i sposób powrotu naszego Pana Russell nauczał:

„Wierzymy, iż Pismo Święte uczy, że w chwili samego przyjścia i jakiś czas potem pozostanie on niewidzialny; następnie objawi się lub ukaże przez sprawowanie sądów i w różnych postaciach, tak że »ujrzy go wszelkie oko«.” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 132-133).

Identycznie Russell uczył w roku 1879 w Strażnicy:

„Krótko mówiąc wierzymy, że Pismo Święte uczy, iż podczas Jego przyjścia i przez pewien czas po Jego przyjściu, pozostanie On niewidzialny; później zaś objawi się, czy też ukaże się, poprzez sąd i w innych postaciach, tak że »ujrzy go wszelkie oko«. Nie każde oko dostrzeże Go jednak w tym samym czasie” (ang. Strażnica sierpień 1879 s. 19 [reprint] – Briefly stated, we believe the Scriptures to teach, that, at His coming and for a time after He has come, He will remain invisible; afterward manifesting or showing Himself in judgments and various forms, so that “every eye shall see Him.” But every eye will not see Him at the same moment).

Wydaje się, że ten pogląd o dwufazowej paruzji (wpierw niewidzialnej a później widzialnej) był zaczerpnięty przez Russella od innych niezależnych badaczy protestanckich i adwentystycznych:

„W roku 1856 Joseph Seiss, kaznodzieja luterański z Filadelfii w stanie Pensylwania, pisał o dwóch fazach drugiego przyjścia: najpierw miała nastąpić niewidzialna parousía, czyli obecność, a po niej widzialna manifestacja” (jw. s. 46).

„George Storrs co prawda uznawał, że Chrystus początkowo powróci niewidzialnie, ale sądził, iż z czasem ujawni się w sposób widzialny” (Strażnica Nr 20, 2000 s. 29).

Z powyższego widzimy, że Russell w latach 1874-1881 korygował swoją naukę o niewidzialnej paruzji Chrystusa, związanej z rokiem 1874. Wcześniej zaś oczekiwał widzialnego powrotu Jezusa.

Obecność Jezusa „na ziemi” czy Jego „zainteresowanie się” nią od roku 1874?

Początkowo Towarzystwo Strażnica nauczało o obecności Jezusa „na ziemi” od roku 1874. Później w roku 1927 zmieniło swoją koncepcję, twierdząc, że od roku 1874 Chrystus tylko „zainteresował się” naszym globem, nie przybywając osobiście na Ziemię.

Oto słowa z publikacji, które wprowadzały tę wykładnię:

„Pismo Święte wykazuje, że obecność Pańska rozpoczęła się około roku 1874. To był czas, w którym On począł zwracać Swą uwagę do przygotowania swych świętych i przywrócenia im prawdy, a także przygotowywał się na strącenie Djabła. Podczas wykonywania tego dzieła, Pan Jezus znajdował się po prawicy Jehowy Boga, a równocześnie obecny na ziemi, ponieważ kierował sprawami Swego kościoła (...) Koniec świata nadszedł w roku 1914. Jezus wtedy był obecny, a nawet był obecny od roku 1874” (Strażnica 01.07 1927 s. 196 [ang. 01.06 1927 s. 163-164]).

„Przez ten okres czasu, Jezus Chrystus musiał być obecny. Ta obecność jednak nie oznacza, że On musiał pozostawić niebiosa, a być na ziemi; lecz jak wynika jest widocznem, że tylko Jego uwaga była zwrócona w celu wybrania Jego prawdziwych naśladowców, oraz w przygotowaniu warunków do objęcia spraw światowych. Dowody biblijne świadczą, że okres Jego obecności, czyli dzień przygotowania Pańskiego, rozpoczął się w roku 1874; i trwa nadal. Zatem wtóre przyjście Pańskie rozpoczęło się w roku 1874...” (Stworzenie 1928 [ang. 1927] s. 327-328).

Wcześniej, jak wspomnieliśmy, organizacja ta przez długie lata uczyła o literalnej niewidzialnej obecności Jezusa „na ziemi” od roku 1874. Oto kilka przykładów:

„Obecność naszego Pana na ziemi rozpoczęła się od roku 1874 i trwać będzie aż do końca wieku Tysiąclecia. Wyraz parousia, obecność nie odnosi się jedynie do początku Tysiąclecia, lecz obecność Chrystusa i jego Kościoła trwać będzie przez całe tysiąc lat” (Świtanie Dnia Sądnego 1908 s. 95; 1917 s. 74).

„Pan Jezus obecny teraz na ziemi, objął osobiście swoje panowanie” (Strażnica 15.05 1922 s. 157).

„Pan Jezus jest teraz niewidzialnie na ziemi, ustanawiając swoje królestwo” (Strażnica 01.12 1922 s. 371).

„Parousia naszego Pana, (obecność na ziemi) rozpoczęła się od roku 1874 i trwać będzie aż do końca wieku Tysiąclecia. Wyraz ten parousia, nie odnosi się jedynie do tego małego okresu obecności w początkach Tysiąclecia, lecz parousia Chrystusa i jego Kościoła trwać będzie całe tysiąc lat” (Co mówi Pismo Święte o powrocie naszego Pana? – Jego parousia, epifania i apokalupsis 1923 s. 59).

„Prawda, że ZŁOTY WIEK popiera to, że Jezus Chrystus powrócił na ziemię w 1874 roku, i że Jego królestwo na naszych oczach jest budowane” (ang. Złoty Wiek 25.03 1925 s. 407).

Jeszcze w edycji z roku 1930, w cytowanej książce pt. Harfa Boża, nadal uczono tak jak we wcześniejszych nakładach z roku 1921, 1924, 1925 i 1929.

Porównajmy dwa prawie identyczne fragmenty. Jeden z tomu pt. Harfa Boża (1921), a drugi z przytaczanego dzieła pt. Stworzenie (1928).

Harfa Boża 1921	Stworzenie 1928
„Stosując tą samą regułę, dzień za rok, 1335 dni po R. P. 539 sprowadza nas do R. P. 1874, w którym to czasie, według chronologii biblijnej, Pan po raz wtóry przyszedł na ziemię” (s. 238-239).	„Stosując tę samą regułę, mianowicie dzień za rok, 1335 dni od r. P. 539 przywodzą nas do r. P. 1874, w którym to czasie, według chronologii biblijnej, zaznaczyła się wtóra obecność naszego Pana” (s. 341-342).

Zauważmy, że w drugim tekście nie znajdujemy już słów „przyszedł na ziemię”.

Później, już po odrzuceniu roku 1874, Towarzystwo Strażnica nadal zachowało swoją koncepcję paruzji, jako „zainteresowania się” ziemią, ale już od roku 1914. Oto przykłady z dawniejszych i nowszych publikacji:

„Rok 1914 znamionuje przeto powrót Chrystusa. (...) Powrót jego odnosi się zatem szczególnie do zwrócenia jego uwagi na sprawy ziemskie” (Co jest prawda? 1932 s. 47-48; Złoty Wiek 15.01 1933 s. 27).

„Dalszy dowód na to, że Chrystus miał działać w roli Króla i być »obecny« w sensie zwracania uwagi na sprawy ziemskie oraz sprawowania tu królewskiej władzy, znajdujemy także w innym obrazie...” (Strażnica Rok XCVI [1975] Nr 17 s. 21).

„(...) powrót Chrystusa nie oznacza literalnego powrotu na ziemię. Oznacza raczej rozpoczęcie królowania nad ziemią i zwrócenie na nią szczególnej uwagi. Nie musi w tym celu opuszczać swego niebiańskiego tronu i literalnie schodzić na ziemię. (...) z Biblii wynika, że w roku 1914 n.e. nastał wyznaczony przez Boga czas, żeby Chrystus powrócił i zaczął panować” (Będziesz mógł żyć wiecznie na ziemi 1984 s. 146-147).

„Ponadto z czasem zrozumieli, iż właśnie w roku 1914 rozpoczęła się niewidzialna obecność Chrystusa, która nie oznacza jednak, że powrócił osobiście w pobliże ziemi (choćby niewidzialnie), lecz że skierował na nią uwagę jako panujący Król” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 137).

„Przyjście Jezusa nie musi oznaczać, że on się gdzieś fizycznie przemieszcza. Przychodzi raczej w tym sensie, że zaczyna zwracać szczególną uwagę na ludzkość lub swoich naśladowców, między innymi po to, by ich osądzić. W ten właśnie sposób przyszedł w roku 1914, kiedy wstąpił na tron i zaczął być obecny jako Król” (Strażnica Nr 5, 2004 s. 16).

Co ciekawe, jeszcze w roku 1928, jakby z rozpędu, padło przynajmniej kilka wypowiedzi o „nawiedzeniu naszej ziemi”:

„Św. Paweł szczególnie wykazuje, że Chrystus musi powrócić na ziemię i panować, dopóki nie położy nieprzyjaciół pod nogi Jego” (Złoty Wiek 15.05 1928 s. 160).

„»Co jest znakiem obecności (parousia) twojej i dokonania świata?« Jezus odpowiedział w wierszu 7-ym, wskazując na czas, który nawiedził naszą ziemię od roku 1914...” (Złoty Wiek 01.08 1928 s. 229).

„Kiedy Jezus był na ziemi dziewiętnaście set stuleci temu wstecz, w wielu razach zaznaczał swym uczniom, że w słusznym czasie odejdzie do Ojca swego, do nieba, a przyjdzie zasie na ziemię” (Złoty Wiek 01.11 1928 s. 332, art. Przyjście Pańskie).

Widzimy z powyższego, że Towarzystwo Strażnica miało aż trzy różne nauki dotyczące niewidzialnej paruzji Chrystusa:

obecność literalna na ziemi, choć niewidzialna, od roku 1874;

obecność w niebie i zwrócenie uwagi na ziemię od roku 1874;

obecność w niebie i zwrócenie uwagi na ziemię od roku 1914.

Również niewidzialny ‘powrót’ Jezusa w Armagedonie też nie musi według Towarzystwa Strażnica oznaczać, że On opuści swój tron w niebie:

„Czy Jezus osobiście będzie w pobliżu ziemi, gdy nastanie ta walka Armagiedonu? Twierdzenie to byłoby niesłuszne, gdyż tego nikt nie wie. Z pewnością, że mógłby być obecny, aby kierować walką na ziemi, lecz z równą pewnością uczynić to może też z nieba. Tak jak generał potrafi kierować swą armią z odległości, tak też i Chrystus Jezus prowadzić może w swej nieograniczonej mocy swych wiernych bojowników, Aniołów, gdyż odległość nie będzie odgrywał dlań żadnej roli. (...) Armagiedon jest walką Jehowy. Chrystus będzie w niej brał udział jako główny dowódca sił zbrojnych Jehowy. Byłoby nielogicznym, gdybyśmy przypuszczali, że Jehowa podczas tej walki musiałby opuścić Swój Tron w niebie, aby zejść na ziemię. To samo dotyczy Jezusa” (Zadowoleni 1940 s. 5).

Liczba powrotów Jezusa

Towarzystwo Strażnica przez wiele lat nauczało o jednym powrocie Jezusa, a później nawet o czterech (powrót jakby w czterech fazach). Następnie uczyło o trzech przyjściach, a teraz o dwóch.

Oto jak sama ta organizacja pisze o sobie:

„Pilnie wyczekując drugiego przyjścia Jezusa Świadkowie Jehowy podawali przypuszczalne daty, które później okazały się błędne. Z tego powodu niektórzy nazywają ich fałszywymi prorokami” (Przebudźcie się! Nr 4, 1993 s. 4).

Jeden powrót (1874)

„Staranne badanie da im poznać trzy różne wyrazy, odnoszące się do wtórego przyjścia Chrystusa a mianowicie: Parousia, Epifania i Apokalupsis. Słowo Parousia odnosi się do wczesnej pory wtórego przyjścia, zaś wyraz Apokalupsis odnosi się do tegoż samego przyjścia, lecz pory późniejszej. – Nie mamy rozumieć, aby wyrazy Apokalupsis i Epifania miały znaczyć inne jakieś trzecie przyjście, lecz jedynie późniejszą porę wtórego przyjścia” (Co mówi Pismo Święte o powrocie naszego Pana? – Jego parousia, epifania i apokalupsis 1920, 1923 [ang. 1900] s. 11).

Cztery powroty (1874, 1914, 1918, Armagedon)

„W celu umożliwienia badaczowi aby mógł łatwiej i w zupełności zrozumieć dowód wtórej obecności Pańskiej, dlatego czas Jego przyjścia jest tu podzielony na oddzielne okresy, mianowicie: (1) Dzień przygotowania, (2) koniec świata, (3) przyjście do swej świątyni, i (4) Armagieddon” (Stworzenie 1928 [ang. 1927] s. 329).

„Musiał także nadejść czas, w którym Jezus Chrystus miał przyjść do swej świątyni, a to w celu porachunku ze swymi naśladowcami. Dowody biblijne popierają wniosek, że przyjście Jego do świątyni zaznaczyło się w roku 1918” (jw. s. 328).

„Lecz gdy to świadectwo będzie uzupełnione, jak Jezus powiedział, to wtedy nadejdzie ostateczny koniec, który się zaznaczy największym uciskiem (...) Bez wątpienia, że to jest ten sam czas, o którym Pan mówił, gdy rzekł: »Oto idzie z obłokami, i ujrzy go wszelkie oko, i ci, którzy go przebili; i narzekać będą przed nim wszystkie pokolenia ziemi«. – Obj. 1:7. (...) Biblia, i otaczające świadectwo w wypełnieniu się tejże, co jest nazwane fizycznymi faktami, dowodzi, że wtóre przyjście Pańskie datuje się od roku 1874; że od tej daty aż do roku 1914 był: »dzień przygotowania« Bożego; że od roku 1914 Pan Jezus Chrystus objął władzę i strącił Szatana z nieba; że w roku 1918 Pan przyszedł do swej świątyni; że obecnie świadectwo jest wydawane całemu światu, które oznajmuje dobrą nowinę o Królu i Jego królestwie, i że gdy ono będzie uzupełnione, to nastąpi takie zademonstrowanie mocy boskiej, że wszyscy ludzie ziemscy poznają, że Bóg działa przez swego Króla, którego On posadził na swym tronie. To będzie wypełnienie się proroctwa Jezusowego przytoczonego powyżej” (jw. s. 362-363).

Te fragmenty powtórzono później w Strażnicy (patrz ang. Strażnica 15.02 1928 s. 53-56).

Trzy powroty (1914, 1918, Armagedon)

„Po roku 96 n.e. Jezus nie ‘przyszedł’ w dostrzegalny sposób, dopóki w roku 1914 nie wstąpił na tron (...). Potem w ramach spełnienia proroctwa z Księgi Malachiasza 3:1 ‘przyszedł’ ponownie w roku 1918, gdy wkroczył do świątyni Jehowy (...). W niedalekiej przyszłości ‘przyjdzie’ raz jeszcze, »gdy wywrze pomstę...«” (Strażnica Nr 7, 1989 s. 11-12).

„Przychodzi raczej w tym sensie, że zaczyna zwracać szczególną uwagę na ludzkość lub na swoich naśladowców, między innymi po to, by ich osądzić. W ten właśnie sposób przyszedł w roku 1914, kiedy wstąpił na tron i zaczął być obecny jako Król (...). W roku 1918 przyszedł w charakterze posłańca przymierza i zaczął sądzić tych, którzy podawali się za sług Jehowy (...). Natomiast podczas Armagedonu przyjdzie wykonać wyrok na wrogach Jehowy...” (Strażnica Nr 5, 2004 s. 16).

Dwa powroty (1914, Armagedon)

W związku z tym, że Strażnica z 15 lipca 2013 roku stwierdziła, iż przyjście Jezusa do świątyni duchowej nastąpiło w roku 1914 (a nie w roku 1918), w tym samym czasie co paruzja, więc Towarzystwo Strażnica zredukowało powroty Chrystusa do dwóch. Chodzi teraz o paruzję i przyjście do świątyni w roku 1914 oraz o przybycie Jezusa w przyszłości w Armagedonie. W związku z tym ‘przeniesiono’ wiele ‘znaków’ dotyczących tekstu Mt 24:3-51 z czasu od roku 1918 na okres od roku 1914:

„Aby to ustalić, w roku 1914 Jezus rozpoczął inspekcję duchowej świątyni. Przegląd ten i dzieło oczyszczania obejmowały pewien okres – od roku 1914 do początków roku 1919 [3]” (Strażnica 15.07 2013 s. 11).

„[3] Jest to zrewidowane zrozumienie. Wcześniej sądziliśmy, że inspekcja Jezusa odbyła się w roku 1918” (jw. s. 14).

„Do tej pory rozumieliśmy, że ‘przybycie’, o którym mówi werset 46, dotyczy przyjścia Jezusa w celu skontrolowania duchowego stanu pomazańców w roku 1918, i że ustanowienie niewolnika nad całym mieniem Pana dokonało się w roku 1919 (Malach. 3:1). Niemniej głębsza analiza wskazuje, że powinniśmy zrewidować swoje zrozumienie dotyczące czasu spełniania się pewnych elementów proroctwa Jezusa” (jw. s. 8).

Wspominanie nauki o powrocie Chrystusa w roku 1874 po roku 1950

Po roku 1950 już tylko we wspomnieniach Towarzystwa Strażnica mowa jest o powrocie Chrystusa w roku 1874, jako własnej wcześniejszej nauce (nie wspomina się o obecności od roku 1875 i 1878). Niestety nie podając konkretnie, od kiedy nauka ta została zmieniona. Za starą naukę odpowiedzialnymi uczyniono N. Barboura (który ten rok powrotu Jezusa zaszczepił pastorowi), Russella oraz „badaczy Pisma Świętego”, a nie siebie – Świadków Jehowy.

Oto spis publikacji, które wymieniają rok 1874 w kwestii powrotu Chrystusa:

Nowożytna historia świadków Jehowy 1955 cz. I, s. 8-9, 12 (ang. Strażnica 01.01 1955 s. 6, 8);

Wykwalifikowani do służby kaznodziejskiej 1957 [ang. 1955] cz. IV, s. 44-45, 47;

Jehovah’s Witnesses in the Divine Purpose 1959 s. 15, 23, 37;

God’s Kingdom of a Thousand Years Has Approached 1973 s. 187, 228;

Man’s Salvation out of World Distress at Hand! 1975 s. 287;

Strażnica Rok XCVI [1975] Nr 21 s. 16-17;

Dzieje Świadków Jehowy w czasach nowożytnych. Stany Zjednoczone Ameryki. Na podstawie Rocznika Świadków Jehowy na rok 1975 s. 5 (wydane po polsku na początku lat 90. XX w.; tekst ang. jw. 1975 s. 37);

Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 47, 133, 631-632;

Królestwo Boże panuje! 2014 s. 50;

Skorowidz do publikacji Towarzystwa Strażnica 1986-2020, 2022 [zamieszczony na płycie Watchtower Library] – „1874: niegdyś uważany za początek obecności Chrystusa: jv46-47, 133, 631” (hasło Daty o znaczeniu proroczym).

Ciekawe jest to, że powyższy skorowidz nie zawiera odsyłacza do najnowszej książki z roku 2014, a tylko do tej z roku 1995!

Różne metody wyliczania powrotu Chrystusa w roku 1874

W książce pt. Jak w Towarzystwie Strażnica ‘rodziła się’ koncepcja niewidzialnego przyjścia Chrystusa i nauka o roku 1914? (2020) przedstawiliśmy trzynaście metod wyliczania roku 1874. Tu ich nie będziemy powtarzać, a zainteresowanych odsyłamy do wskazanego opracowania.

Podajemy tylko skrótowo owe metody, omówione w opracowaniu w następujących podrozdziałach w rozdziale pt. Różne metody wyliczania roku 1874:

Dodanie 30 lat do roku 1844

Dodanie okresu 1841,5 lat do roku 33 po Chr.

6000 lat od stworzenia Adama doprowadza do roku 1874

Dodanie 75 lat do roku 1799

Prorocy, Zakon i wiara gwarantem roku 1874

Dodanie 1335 lat do roku 539

Dodanie 2500 lat do roku 625 przed Chr.

Dodanie 3449 lat do roku 1575 przed Chr.

Dodanie 5000 lat do roku 3126 przed Chr.

Jesień 29 roku n.e. odpowiednikiem 1874 roku n.e.

Nawoływanie „roztropnych panien” przez 15 lat przed rokiem 1874

Wynalazki potwierdzające powrót Chrystusa w roku 1874

Wielka Piramida potwierdzająca swymi 1874 łokciami powrót Chrystusa