Czy Bóg jest tronem w Hbr 1,8?

Autor: Piotr Andryszczak

wyd.IV	wyd.1997

Świadkowie Jehowy w tej publikacji:

Jest rzeczą oczywistą, iż cytat w Strażnicy pochodzi z Biblii Świadków Jehowy:

Hbr 1,8:

Czy werset z Hbr 1,8 jest poprawny? Otóż Świadkowie Jehowy w swoim Przekładzie Nowego Świata, w wersecie 8 zamienili kolejność wyrazów, zmieniając w ten sposób sens zdania. Z Syna (bo do niego były kierowane słowa) zrobili Boga Ojca. Jednak według kolejności słów greckich i wcześniejszego kontekstu, to Bóg Ojciec mówi do Syna:

Biblia Tysiąclecia wyd.IV

Hbr 1,8

Ojciec mówi do swego Syna: Boże! Autor Listu ukazuje nam w ten sposób równość Osób Bożych. Nazywa Chrystusa Bogiem w sensie właściwym, gdyż przypisuje mu panowanie wieczne. Czy Świadkowie Jehowy, by ukryć ten fakt, musieli zmienić w swojej Biblii kolejność wyrazów? Wygląda na to, że tak. Kontekst wypowiedzi nie pozostawia żadnych wątpliwości:

Hbr 1,5-11

Tekst hebrajski Ps 45,7:

(za zgodą wydawcy) Vocatio

kod.gram. (1) (2) (3) (4) (oznaczenia)

jak czytać po hebrajsku

Ps 45,7

Opis dotyczący wersetu Ps 45:7

Możliwe tłumaczenie hebrajskiego tekstu:

Początek wersetu Ps 45:7 brzmi: KISAKA ELOHIM, co w sensie interlinearnym (czyli dosłownym: wyraz po wyrazie) oznacza: "twój tron Bóg", co można przetłumaczyć następująco:

1) Twój tron Boga (ELOHIM w formie dopełniacza - genitive)

2) Twój boski tron (ELOHIM w formie przydawki - adjective, attribute)

3) twoim tronem Bóg (ELOHIM w formie podmiotu - subject)

4) twój tron Bogiem (ELOHIM w formie orzecznika - predicate nominative)

5) twój Tron, o Boże (ELOHIM w formie wołacza - nominative for vocative)

Które tłumaczenie jest właściwe? Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy sięgnąć do źródeł gramatycznych oraz historycznych, a więc na przykład jak rozumieli ten werset Żydzi. Ze źródeł tych wynika, iż tylko tłumaczenie z punktu 5: "Tron Twój, o Boże". (ELOHIM jako vocative) jest poprawne. Składają się na to następujące argumenty:

1. Tekst ten w taki sposób oddawany był od wieków (na przykład Justyn Męczennik "Dialog z Żydem Tryfonem", 38:4; 56:14; 63:5; 68; 76; 126; Ireneusz "Przeciw herezjom" 1 Apology 6.1-2; 13.3; powołują się na ten tekst w znaczeniu "Tron Twój, o Boże"). Tutaj można podać jeszcze inne pisma ojców kościoła...

2. Bóg nie jest niczym tronem, a wiec "twoim tronem Bóg", p. punkt 3 (takie tłumaczenie spotykamy w Przekładzie Nowego Świata wydanym przez Towarzystwo Strażnica organizacji Świadków Jehowy) jest dziwnym sformułowaniem. Wersja "Tronem Twoim Bóg" pojawiła się dopiero współcześnie, te słowa zawsze rozumiane były jako "Tron Twój, o Boże". Wystarczy sięgnąć do podanych źródeł i wypowiedzi Ojców Kościoła. Podobnie byłoby dla punktu 4: Tron twój Bogiem. Zgodzimy się, iż tron nie może być Bogiem, podobnie jak Bóg nie może być czyimś tronem.

3. Występująca konstrukcja gramatyczna, a wiec rzeczownik po sufiksie pronominalnym drugiej osoby (KISAKA: twój tron) sugeruje, iz rzeczownik ELOHIM: Bóg powinien być w wołaczu, a więc "twój Tron, o Boże! Podobne konstrukcje gramatyczne, to np.:

a) Ps 36:7 - twoja łaska, o Panie!

b) Ps 40:8 - w twoim słowie, o Panie!

c) Ps 48:10 - o twej łasce, o Boże!

d) Ps 54:8 - twe imię, o Panie!

e) Ps 68:25 - twój orszak, o Boże!

f) Ps 74:22 - broń twojej sprawy, o Boże!

g) Ps 86:2; 102:12; 139:17 można podać więcej przykładów.

Analogicznie:

Ps 45:8, twój tron, o Boże!

Jest naturalnym oddaniem takiej konstrukcji gramatycznej.

4. Psalm ten skierowany jest do Chrystusa, który proroczo nazwany został Bogiem Mocnym (Iz 9:4-6), po hebrajsku EL GIBBOR. W Psalmie tym występuje w wersecie 4 słowo GIBBOR w formie wołacza (twój miecz, o Mocarzu!) a więc analogicznie (na mocy symetrii) ELOHIM w wersecie 7 powinno być też w wołaczu "twój Tron, o Boże!", dając razem prorocze imię Chrystusa "o mocny Boże!" (EL GIBBOR) (ELOHIM dosłownie oznacza Bogowie, podczas gdy EL oznacza Bóg).

5. W literaturze hebrajskiej a zwłaszcza w Psalmach, występuje forma literacka tzw. paralelizmy. Oto w jaki sposób wymienione niżej wersety tworzą paralelizm poprzez rzeczownik w wołaczu:

wers 4: Przypasz więc do biodra swój miecz wojowniku

wers 7: Tron Twój, o Boże, na wieki niewzruszony

wers 8: dlatego - Boże - Bóg twój, namaścił cię olejkiem,

wers 11: Posłuchaj mnie, córko!

6. Żydzi mesjańscy uważają, iż ELOHIM w wersecie 7 jest w formie wołacza "o Boże"

7. Takiego samego zdania jest wielu egzegetów i biblistów.

8. Chrystus dostał tron od Ojca, a wiec "Tron Twój, o Boże" odzwierciedla prawdę, iż ma swój własny tron. (por. Obj 3:21; 7:15; 12:5; 14:5; 19:4-5; 21:5; 22:1,3)

9. Aby zobaczyć jak był rozumiany ten werset przez Żydów, możemy zerknąć do Septuaginty. Dlaczego powinniśmy odwoływać się podczas tłumaczenia do tłumaczenia greckiego? Przypomnijmy, iż Septuaginta to greckie tłumaczenie pism hebrajskich. Zostało wykonane przez 70 (albo nawet 72) tłumaczy żydowskich. A kto lepiej zna hebrajski jak nie rodowici żydzi? Występujące w Septuagincie wyrażenie to: HO THRONOS SOU HO THEOS, co oznacza "tron twój, o Boże". Jeśli więc w Septuagincie interesująca nas fraza została oddana poprzez HO THRONOS SOU HO THEOS oznacza ona "Tron Twój, o Boże" (czasem w tekście greckim spotyka się THEE w formie vocative zamiast HO THEOS w formie nominative for vocative) oznacza to, iż w taki sposób również powinna być rozumiana w języku hebrajskim.

Jak już wspomnieliśmy, w greckiej Septuagincie jest tam sformułowanie HO THRONOS SOU HO THEOS co oznacza "Tron Twój, o Boże". "Tronem twoim [jest] Bóg" byłoby po staro-grecku THRONOS SOU [ESTIN] HO THEOS (a wiec "Tron twój" występujący jako orzecznik w zdaniu, dlatego bez rodzajnika HO), albo HO THEOS [ESTIN] HO THRONOS SOU - Bóg to twój tron (z przestawionym prawidlowo szykiem opcjonalnie z ESTIN (jest). Jest to tzw. konstrukcja gramatyczna convertbile proposition). A zatem tekst grecki jednoznacznie rozstrzyga, iż tłumaczenie "Tron Twój, o Boże" jest prawidłowe, a "Bóg jest twoim tronem" (jak przetłumaczono ten werset przez Towarzystwo Strażnica) nieprawidłowe.

Zobaczmy jak wygląda w starogreckim każda z wymienionych na początku możliwości (wyrażenie w nawiasie kwadratowym jest opcjonalne):

1) Twój tron Boga - THEOS jako genitive

HO THRONOS SOU [TOU] THEOU

2) Twój boski tron - THEOS jako attribute

HO THEIOS THRONOS SOU (first attributive position)

albo HO THRONOS SOU HO THEIOS (second attributive position)

Twój tron jest boski - THEOS jako adjective

HO THRONOS SOU [ESTIN] THEIOS

3) Twoim tronem Bóg - THEOS (z rodzajnikiem) jako subject

THRONOS SOU [ESTIN] HO THEOS albo HO THEOS [ESTIN] THRONOS SOU

4) Twój tron Bogiem - THEOS (bez rodzajnika) jako orzecznik

HO THRONOS SOU [ESTIN] THEOS albo THEOS [ESTIN] HO THRONOS SOU

5) Tron twój, o Boże - THEOS jako vocative

HO THRONOS SOU HO THEOS (nominative for vocative) albo

HO THRONOS SOU THEE (vocative)

Tekst pogrubiony, to właśnie tekst znajdujący się w Septuagincie oraz w tekście listu do Hebrajczyków. A zatem Żydzi rozumieli ten werset jako THEOS w roli wołacza, co oznacza, iż również w tekście hebrajskim ELOHIM występuje w formie wołacza. Oznacza to, iż "twój tron, o Boże" jest poprawnym oddaniem hebrajskiej frazy KISAKA ELOHIM.

Ponadto rzeczownik w formie wołacza i tuż obok drugiej osoby liczby pojedynczej lub mnogiej (o której się mówi) byłby w przypadku listu do Hebrajczyków jak najbardziej naturalny. Oto parę przykładów właśnie takiej konstrukcji gramatycznej, z których większość pochodzi właśnie z psałterza (porównaj opis punktu 3):

Wers 1:8 - lecz do Syna: Tron twój, o Boże, na wieki wieków, (Por Ps 45:7)

Wers 1:9 - Dlatego namaścił cię, o Boże, Bóg twój olejkiem wesela (Ps 45:8)

Wers 1:10 - Oraz: Tyś, Panie, na początku ugruntował ziemię, i (Ps 101:26)

Wers 6:9 - to jeśli chodzi o was, umiłowani, jesteśmy przekonani

Wers 10:7 - Oto przychodzę, aby wypełnić wolę twoją, o Boże, jak napisano (Ps 39:8)

Wers 12:5 - które się zwraca do was jak do synów: Synu mój, nie lekceważ (Prz 3:11)

Wers 13:22 - A proszę was, bracia, przyjmijcie to słowo napomnienia

Hbr 1,8

komentarz:

List do Hebrajczyków 1:8 cytuje Psalm według greckiej Septuaginty:

Grecka Septuaginta:

Ps 44,7

(za zgodą wydawcy) Vocatio (tab.kod.gram.)

(za zgodą wydawcy Vocatio)

Ps 44,7

Podobnie wygląda tekst grecki w Nowym Testamencie:

(za zgodą wydawcy) Vocatio

(tab.kod.gram.)

Jak czytać po grecku

Hbr 1,8

Przyjrzyjmy się bliżej kolejności wyrazów w Hbr 1,8 oraz rodzajnikom:

Przy słowie tronos i theos stoją dwa rodzajniki ho. Przypomnijmy, że Świadkowie Jehowy zamienili kolejność wyrazów: "Bóg jest twoim tronem". Gdyby rzeczywiście tak było, tekst grecki wyglądałby tak:

Bóg [jest] tronem twoim

i rodzajnik ho stałby tylko przy słowie theos, choć kolejność wyrazów nie odgrywałaby roli, np. Thronos sou ho Theos. Jest możliwa jeszcze inna wersja z dwoma rodzajnikami: Ho Theos ho thronos sou estin. Ważne jest, że szyk wyrazów jest w Nowym Testamencie inny, a więc: Ho thronos sou ho Theos, a nie Ho Theos ho thronos sou.
Aby można było zobaczyć zmianę szyku wyrazów w tłumaczeniu, zobaczmy też do przekładu wydanego przez Świadków Jehowy, a jest to przekład reklamowany w:

Jak czytać po grecku

i możemy porównać lewą i prawą szpaltę:

Hbr 1,8

Takiej zamiany szyku wyrazów Świadkowie Jehowy dokonali również w "Chrześcijańskich Pismach Greckich" wydanych po grecku:

Hbr 1,8:

Jak na dłoni widać, że dla Świadków Jehowy najważniejszy jest tekst angielski Przekładu Nowego Świata, a nie oryginalny tekst grecki Nowego Testamentu, z którego to powszechnie tłumaczy się Biblię na języki nowożytne.

Zmieniono tekst z początku wersetu 8: "Do Syna zaś" na: "Natomiast w odniesieniu do Syna". Otóż jak już wiemy, z kontekstu Listu do Hebrajczyków wynika, że Bóg Ojciec mówi do Syna "Boże", a z Przekładu Nowego Świata to nie wynika, lecz ogólnie, jakby Bóg Ojciec mówił o Synu, a nie do Niego:

Hbr 1,8:

A tak jest w grecko-polskim przekładzie Vocatio:

Hbr 1,8

Ciekawostką jest fakt, że werset (prawa szpalta):

Jak czytać po grecku

Hbr 1,8

oraz w:

Hbr 1,8:

bliźniaczo wygląda tak jak w przekładzie spirytysty Johanessa Grebera:

Hbr 1,8:

Porównajmy z najnowszym wydaniem Biblii Świadków Jehowy z roku 2013:

Johannes Greber	Świadkowie Jehowy

Hbr 1,8

Świadkowie Jehowy aby uwiarygodnić tłumaczenie Hbr 1, 8 w swojej Biblii, wyszukali sobie autorytet: Brook Foss Westcott (1825–1901):

Taka interpretacja i tłumaczenie jest nie do przyjęcia. Dlaczego? Odpowiedź mamy poniżej:

Komentarz do Hbr 1, 8

Należy wspomnieć, że oprócz Westcott'a był jeszcze inny autorytet, Fenton John Anthony Hort (1828–1892). Na tych dwóch panów powołują się Świadkowie w przedmowie do Przekładu Nowego Świata:

Kim byli?

Westcott

Hort

Zaangażowanie w okultyzm

Westcott i Hort założyli kilka stowarzyszeń okultystycznych, z których dwie to The Hermes Club i The Ghostly Guild. To nie były tylko projekty dla chłopców szkolnych. Zostały one stworzone w jednej z najwyższych instytucji uczących się w największej na świecie imperialnej potędze świata w tym czasie - Wielkiej Brytanii. Członkowie tych klubów i stowarzyszeń okultystycznych, które założyli, takich jak The Society for Psychical Research, założyli nowoczesny ruch New Age, stali się i byli czołowymi przedstawicielami brytyjskiej British Royalty i polityki, a także zajmowali najwyższe stanowiska w anglikańskim Kościele, wliczając to urząd arcybiskupa Canterbury, co jest odpowiednikiem papieża w Kościele rzymskokatolickim.
Odsyłacz

http://bibleready.org/Westcott_and_Hort.html

Kiedy nie było jeszcze Przekładu Nowego Świata, tak wyglądały wersety:

W tej książce Świadkowie Jehowy już piszą słowo Bóg z małej litery, ale szyk zdania jest jeszcze niezmieniony:

Jeszcze w roku 1945 zanim wydali swój przekład cytują Ps 45,7:

Ale jak Świadkowie Jehowy mają już własny przekład, to oddają Hbr 1,8 już po swojemu (czy wzorowali się na spirytystycznym przekładzie Grebera?):

Hbr 1,8:

Warto wspomnieć tutaj, jak pisarze chrześcijańscy w czasach poapostolskich interpretowali Ps 44 (45) i Hbr 1,8. Justyn Męczennik (ur. 100) w Dialogu z Żydem Tryfonem cytuje Ps 44,7nn (LXX):

Ps 44,7nn:

Justyn Męczennik tak komentuje:

Ireneusz (ur. 130-140) piszący po grecku, gdy ten język wówczas był powszechnie używany, tak komentuje Ps 44(45),7-8 i Hbr 1,8:

Hbr 1, 8