Adwentyści Dnia Siódmego - czy papież jest następcą św. Piotra
- opoka Kościoła (cz.2)

"Gdzie jest napisane, że nie może być tak nazwany Piotr? On jest Skałą z ustanowienia Jezusa, a Chrystus Skałą sam z siebie. Piotr też innymi określeniami Jezusa jest nazwany: „Apostoł” (Hbr 3:1; por. Mt 10:2), „kamień” (1P 2:4; por. 2:5), „kapłan” (Hbr 5:6; por. 1P 2:5). Cała istota Mt 16:18 leży w nadaniu Szymonowi nowego imienia, co staje się znakiem szczególnego powołania (tak jak zmiana Abram na Abraham - Rdz 17:5). Abraham jako protoplasta Izraela został nazwany „skałą” (Iz 51:1n.), tak też Piotr mógł być nazwany „Skałą”, jako protoplasta Izraela duchowego (por. J 21:15nn.). (...) Biblia nazywa Jeremiasza „twierdzą warowną, kolumną żelazną i murem spiżowym przeciw całej ziemi” (Jr 1:18) przez co widać, że Bogu nie jest obce nadawanie ludziom określeń związanych z misją posłanego. Choć Bóg jest naszą Twierdzą (Ps 18:3, 62:3, 144:2), to jednak mógł On nazwać „twierdzą” Jeremiasza. Także Paweł nazwany jest „budowniczym” (1Kor 3:10), choć jest nim też Jezus (Hbr 3:3, Mt 16:18) i Bóg (Iz 62:5, Hbr 11:10). Podobnie ma się rzecz z Piotrem. Tertulian (ur. 155), potwierdzający nasze rozumienie Mt 16:18, na pytanie, czemu Jezus zmienił imię Szymonowi, na Piotr, tzn. Skała, odpowiedział: „A może dlatego, że Chrystus jest Skałą i kamieniem (...). A więc z uczuciem użyczył najmilszemu z uczniów specjalnie imienia spośród swoich figur” („Przeciw Marcjonowi” IV:13,6)." (Włodzimierz Bednarski W obronie wiary, wyd.2015, str.256)

"1) Chrystus zagwarantował Apostołom i ich następcom nieomylność w sprawach nauczania, gdy powiedział: „Kto was słucha, Mnie słucha, a kto wami gardzi Mną gardzi, lecz kto Mną gardzi, gardzi Tym, który Mnie posłał” Łk 10:16. Jeśli Chrystus słuchanie Kościoła nazywa słuchaniem siebie, to jest to wystarczającym gwarantem prawdziwości i nieomylności nauki Kościoła.

2) 1Tm 3:15 nazywa nas: „Kościołem Boga żywego, filarem i podporą prawdy”. Nie wiadomo, w jaki sposób można doszukiwać się błądzenia Kościoła w nauczaniu, po takiej gwarancji Apostoła.

3) Jeśli ŚJ [Adwentyści Dnia Siódmego] uczą, że Apostołowie byli omylni, to czemu powołują się na ich listy, nie mając na dodatek żadnej gwarancji, że to oni je napisali (nie uznają tradycji, która to gwarantuje).

4) Kościół nie mógł zbłądzić, bo jest „Ciałem Chrystusa” 1Kor 12:27. Chrystus jest Jego „Głową” (Ef 1:22) i ma być z nim przez wszystkie wieki (Mt 28:20; por. Ef 3:21). Duch Św. też miał być z Kościołem na zawsze (J 14:16; por. Ap 3:6). Kościół wraz z Chrystusem ma przez wszystkie wieki oddawać chwałę Bogu (Ef 3:21).

5) Gdyby Kościół po śmierci Jana stał się, jak uczą ŚJ [Adwentyści Dnia Siódmego], odstępczy, to jak by to źle świadczyło o Apostołach i ich uczniach. Przecież mieli oni wychować sobie następców, a jeżeli tego nie umieli, to cóż by o nich wtedy powiedzieć (1Tm 6:20, 2Tm 2:2, 1:13n.). Chrystus nawet modlił się za tych, których Apostołowie pozyskają: „A nie tylko za nimi proszę, ale i za tymi, którzy dzięki ich słowu będą wierzyć we Mnie” J 17:20; por. 10:16, 20:29. Czyżby modlitwa Jezusa była bezskuteczna i uczniowie Apostołów porzucili prawdę Chrystusową?

6) Kościół nie mógł zbłądzić i odstąpić od Jezusa, bo „Chrystus umiłował Kościół i wydał za niego samego siebie, aby go uświęcić, oczyściwszy obmyciem wodą, któremu towarzyszy słowo aby osobiście stawić przed sobą Kościół jako chwalebny, nie mający skazy czy zmarszczki, czy czegoś podobnego, lecz aby był święty i nieskalany” Ef 5:25nn. Odstępowali od Jezusa przez wieki jedynie ludzie, którzy opisani są na przykład w Dz 20:30 i 2P 2:1nn.

7) Gdyby cały Kościół miałby być po śmierci Apostołów odstępczy, to po co Paweł pisał Tymoteuszowi: „co usłyszałeś ode mnie za pośrednictwem wielu świadków, przekaż zasługującym na wiarę ludziom, którzy też będą zdolni nauczać i innych” 2Tm 2:2. Po co by kazał ustanawiać Tytusowi i Tymoteuszowi nowych prezbiterów (Tt 1:5, 1Tm 5:22). Widać, że o odstępczości Kościoła uczą ŚJ [Adwentyści Dnia Siódmego], a nie Apostoł.

40.2. O przekazaniu nauki Chrystusa, które gwarantuje nieomylność, św. Paweł uczył: „co usłyszałeś ode mnie za pośrednictwem wielu świadków, przekaż zasługującym na wiarę ludziom, którzy też będą zdolni nauczać i innych” 2Tm 2:2. Późniejsze świadectwa to:

Tertulian (ur. 155): „Podajcie początek waszych kościołów i ukażcie nieprzerwalny szereg waszych biskupów, iżby pierwszy biskup jednego z Apostołów lub mężów apostolskich miał za poprzednika, albowiem w ten sposób dopiero apostolskie kościoły mogą wykazać swe pochodzenie i początek (...) każdy kto by chciał nauczać w Kościele i swą naukę podawać za naukę Apostołów, ma najpierw wykazać czyim jest następcą” („Preskrypcja przeciw heretykom” 32).

Hegezyp (ok. 160): „W każdym mieście, w którym zachowano nieprzerwalne następstwo biskupa, życie kościelne odpowiada nauce Prawa, Proroków i Pana” („Historia Kościoła” IV:22,3, Euzebiusza).

Ireneusz (ur. 130-140): „Z Kościołem bowiem rzymskim musi co do wiary zgadzać się każdy inny kościół, gdyż w Kościele rzymskim wiernie przechowała się tradycja apostolska” („Przeciw herezjom” 3.3.7); por. „Wykład Nauki Apostolskiej” 3 i 98 (przekazywanie nauk przez Apostołów, uczniów apostolskich i ich uczniów, to znaczy prezbiterów).

Klemens Aleksandryjski (ur. 150): „Ale, na szczęście, owi nauczyciele, którzy strzegą prawdziwego przekazu błogosławionej nauki, bezpośrednio od świętych Apostołów: Piotra, Jakuba, Jana i Pawła pochodzącej, a którą syn po ojcu przejmował (...), przybyli, dzięki Bogu, i do nas, aby w naszych duszach złożyć nasienie, stanowiące dziedzictwo po przodkach i Apostołach” („Kobierce” I:11,3).

Orygenes (ur. 185): „nauka kościelna ma być zachowana w tej postaci, w jakiej została przekazana przez apostołów kolejnym pokoleniom i trwa do chwili obecnej w Kościołach, powinniśmy przecież wierzyć tylko w tę prawdę, która pod żadnym względem nie różni się od tradycji kościelnej i apostolskiej” („O zasadach” 1:Przedmowa,2)." (Włodzimierz Bednarski W obronie wiary, wyd.2015, str.449-450)

Cezary Podolski
Ostatnio udzielałem się na forum protestanckim nt. Piotra-Skały. Zachęcam więc też do zajrzenia pod adres (tam tez figuruję pod nickiem katolik_hejka:
http://forum.protestanci.info/viewtopic.php?t=7257&postdays=0&postorder=asc&start=0

Umieściłem tam kilka tekstów, które myslę, że mogą się przydać podczas dyskusji nt. Piotra-Skały

1) Niektórzy poddają w wątpliwość fakt, że słowem aramejskim na Skałę jest słowo KEFA. Z tym stanowiskiem doskonale polemizuje protestancki arameista Thomas Finley w artykule pod linkiem (język angielski) – warto przeczytać zwłaszcza strony 146-147:
http://www.freewebs.com/orthodoxcatholic/133%20Aramaic%20Kepha.pdf

2) Niektórzy nie potrafią zrozumieć faktu, że aramejskie imiona i słowa przy transliteracji na grecki przyjmują końcówkę „S” – warto zajrzeć do artykułu na Wikipedii (język ang.) http://en.wikipedia.org/wiki/Aramaic_of_Jesus
(...) W nawiązaniu do tego artykułu napisałem na forum:

Jest tam wiele przykładów o przyjmowaniu w grece NT końcówki „S” przy słowach i imionach zapożyczonych z aramejskiego, np.
Grec. Barabbas = Aram. Bar Abba (Note, the name Barabbas is a Hellenization of the Aramaic Bar Abba (בר אבא), literally, "Son of the Father".)

Gr. Μαμωνας = Aram. Mammona
Gr. Korbanas = aram. Korbana
Gr. Barionas = Aram. Bar-Jona
Gr. Barnabas = Aram. Bar-nava
Gr. Kefas = Aram. Kefa
The apostle's given name appears to be Simon, and he is given the Aramaic nickname, kêfâ, meaning 'rock' or 'stone'. The final sigma (s) is added in Greek to make the name masculine rather than feminine. Gr. Bar-Jesus = Aram. Bar-jesu

Mamy więc nastepujące argumenty przemawiające za tym, że grecka forma Kefas jest adaptacją aramejskiej formy KEFA:

a) Przynajmniej kilkanaście powyższych przykładów
b) O ile pamiętam, męskie imiona aramejskie nigdy nie mają końcówki „s” (jeśli mają – podaj przykład)
c) Najstarsze syryjskie przekłady, spokrewnione z aramejskim mają w tym wersecie powtórzone KIFA – KIFA (czy KIPA-KIPA) nie znam się na transliteracji syryjskiej

A jakie w takim razie argumenty masz, aby przekonać mnie, że forma aramejska imienia Piotra była KEFAS?

3) Umieściłem taką małą analizę dlaczego w tekście oryginalnym w MT 16,18 nie uzył Mateusz pary słów PETROS-PETROS ani PETRA-PETRA:

Jakiś czas temu pisałem, że Mateusz nie mógł użyć w greckim ani pary PETROS – PETROS ani PETRA – PETRA. Chciałbym teraz rozszerzyć ten wątek i wyjaśnić dlaczego.

W języku aramejskim (oryginale) Jezus użył dwa razy tego samego słowa KEFA (imię męskie) oraz KEFA (Skała) Kiedy więc Jezus mówi:

„Ty jesteś KEFA i na tej KEFA zbuduję Kościół mój, to zauważmy, że w drugiej części zdania (na tej KEFA) równocześnie mówi o IMIENIU męskim i równocześnie o materiale SKALE.

Taka gra słów nie jest do oddania dokładnie ani w grece, ani w języku polskim. Zacznijmy od polskiego.

*****JĘZYK POLSKI***

Załóżmy że imię PIOTR nie weszło jeszcze do polskiej tradycji i możemy sobie pozwolić na dowolność. W oryginale aramejskim występuje słowo KEFA czyli polskie SKAŁA. Imię męskie SKAŁA nie jest odpowiednie dla języka polskiego więc tworzymy NEOLOGIZM, powiedzmy SKAŁEK. Spróbujmy teraz zbudować grę słów.

TY jesteś SKAŁEK…. i co teraz?

Mamy do wyboru dwie opcje:

1) i na TYM SKAŁKU (pomijamy więc materiał SKAŁĘ ograniczamy się tylko do IMIENIA)
2) i na TEJ SKALE (zachowujemy materiał, ale nie nawiązujemy do IMIENIA)
Nie możemy więc tak, jak w aramejskim nawiązać równocześnie do IMIENIA i do MATERIAŁU – nie pozwala nam na to ograniczenie języka polskiego.

*****JĘZYK GRECKI******

Po aramejsku SKAŁA to KEFA – po grecku SKAŁA to PETRA (nie ma w całym NT informacji, że PETROS to także SKAŁA, ani nie ma informacji, że PETROS to kamień)

Czym jest więc imię PETROS - NEOLOGIZMEM od Słowa PETRA (czyli coś a la nasz SKAŁEK)

Jezus zaczyna mówić:

Ty jesteś PETROS… i co teraz?

1) I na TYM PETROS zbuduję Kościół mój (pominięty jest materiał – SKAŁA czyli PETRA)
2) I na TEJ PETRA zbuduję KOściól mój (pominięte jest IMIĘ PETROS)

No coś Mateusz musiał wybrać w drugiej części zdania. Wybrał DRUGĄ OPCJĘ, bo istota bycia SKAŁĄ była tu ważniejsza.

Mateusz nie mógł tez zacząć:

Ty jesteś PETRA i na TEJ PETRA (imię PETRA nie pasuje jako imię męskie, podobnie jak w języku polskim nieodpowiednie jest imię męskie SKAŁA)

Mateusz, zresztą mógł nie mieć ŻADNEGO WYBORU. Możemy założyć taką sytuację, prawie jako pewną, że między ok. 30 rokiem (kiedy miał miejsce ten dialog) a czasem napisania Ewangelii Mateusza przetransliterowane i zhellenizowane imię KEFAS (mające znaczenie SKAŁA) musiało być tłumaczone i wyjaśniane odbiorcom GRECKIM, więc na długo przed napisaniem Ewangelii zaistniała forma PETROS. Mateusz przystępując do pisania Ewangelii po grecku a opisując sceny, które wydarzyły się po aramejsku miał więc już gotowe imię greckie PETROS i wiedział, że po grecku SKAŁA to PETRA i przetłumaczył Mt 16,18 tak, jak to znamy z oryginału greckiego. NIE BYŁO WIĘC ŻADNYCH SZANS NA IDEALNE ODDANIE ARAMEJSKIEJ GRY SŁOWNEJ.

---

4) Podałem tłumaczenie z Internetu wiekszej ilości wypowiedzi protestanckich biblistów, którzy potwierdzają, dlaczego popierają ideę Piotra-Skały:

http://pl.wikipedia.org/w...ational_Version

New International Version – (w skrócie: NIV) to protestancki przekład Pisma Świętego Starego i Nowego Testamentu na język angielski, publikowany przez wydawnictwo Zondervan. Jest to najpopularniejsze w krajach anglojęzycznych współczesne tłumaczenie Biblii.

Przyjrzyjmy się wersetowi z Ewangelii Jana 1:42 z tej Biblii:

“And he brought him to Jesus. Jesus looked at him and said, “You are Simon son of John. You will be called Cephas” (which, when translated, is Peter[a]).” (John 1:42, NIV)

Footnotes:

1. John 1:42 Both Cephas (Aramaic) and Peter (Greek) mean rock.

Tłumaczenie:

Ewangelia Jana 1,42 (NIV)

I przyprowadził go do Jezusa. Jezus spojrzał na niego i rzekł: „Ty jesteś Szymon, syn Jana. Będziesz nazywał się Kefas” (co się tłumaczy Piotr)

Przypisy:

1 – J 1:42 Zarówno Kefas (aramejski), jak i Piotr (grecki) oznaczają skałę.
(podkreślenia C.P.)

Oscar Cullman
teolog luterański
Profesor Nowego Testamentu
Basel Reformed Seminary

Jeśli [Piotr] jest petra, to tak jakby Chrystus wziął go za rękę i dał mu miejsce w wyjątkowym apostolacie, który jest historycznym fundamentem Kościoła. Tak, jak Abraham jest dla rabinów skałą, na której Bóg buduje świat, tak Piotr jest skałą, na której Chrystus buduje wspólnotę Nowego przymierza. Theological Dictionary of the New Testament, Gerhard Kittel and Gerhard Friedrich, ed., abridged in one volume, William B. Eerdmans Publishing Co., 1985, ss. 834-835)
**********************************************************************************

William Hendriksen
Członek Zjednoczonego Kościoła Chrześcijańskiego
Profesor literatury nowotestmentalnej w Calvin Seminary

Oznacza to: „Ty jesteś Piotr, czyli Skała i na tej skale , to jest , na tobie, Piotrze zbuduję mój kościół”. Nasz Pan, mówiąc po aramejsku, przypuszczalnie powiedział: „I mówię tobie, ty jesteś Kefa i na tej kefa zbuduję mój kościół”. Jezus zatem obiecuje Piotrowi, że zbuduje swój Kościół na nim! Popieram ten pogląd.
New Testament Commentary: Exposition of the Gospel According to Matthew
(Grand Rapids, MI: Baker, 1973), s. 647
**********************************************************************************

Gerhard Maier
jeden z czołowych teologów luterańskich

Obecnie istnieje szeroko pojęty konsensus – zgodny ze słowami tekstu – przypisujący obietnicę Piotrowi jako osobie. W tej kwestii zarówno liberalni (H.J.Holtzmann, E.Schweiger), konserwatywni (Culmann, Flew) teologowie, jak i przedstawiciele rzymskokatolickiej egzegezy są zgodni.

“The Church in the Gospel of Matthew: Hermeneutical Analysis of the Current Debate”
Biblical Interpretation and Church Text and Context
(Flemington Markets, NSW: Paternoster Press, 1984), s. 58.
**********************************************************************************

Donald A. Carson III
Baptysta – profesor Nowego Testamentu w Trinity Evangelical Seminary
(dwa cytaty z różnych dzieł)

Chociaż prawdą jest, że „petros” i „petra” mogą oznaczać odpowiednio “kamień” I “skałę” we wcześniejszej grece, to rozróżnienie takie nawiązuje głównie do tekstów poetyckich. Co więcej, nawiązanie do aramejskiego w tym wypadku jest niepodważalne; i prawdopodobnie słowo kefa było użyte w obu częściach zdania („ty jesteś kefa” i „na tej kefa”), ponieważ to słowo było użyte zarówno w znaczeniu imienia, jak i ”skały”. Peszita (spisana po syryjsku, języku pokrewnym do aramejskiego) nie robi żadnej różnicy pomiędzy oboma słowami w obu częściach zdania. W greckim tekście istnieje róznica pomiędzy petros i petra z tego tylko powodu, aby zachować grę słów; także, w języku greckim słowo petra będące rodzaju żeńskiego, nie za bardzo nadawało się do zastosowania jako imię męskie.
The Expositor’s Bible Commentary: Volume 8 (Matthew, Mark, Luke)
(Grand Rapids, MI: Zondervan, 1984), s. 368 ********************************************************************************** Słowo Piotr petros oznaczające “skałę” (Gr. 4377) jest rodzaju męskiego; Jezus w dalszej części zdania używa słowa rodzaju żeńskiego petra (Gr. 4376). Bazując na tej niezgodności, wielu próbuje podważać identyfikację Piotra ze skałą, na której Jezus buduje swój Kościół. Jednak, gdyby nie protestanckie reakcje przeciwko skrajnym interpretacjom Kościoła Katolickiego, jest rzeczą wątpliwą, aby znalazło się wielu zaprzeczających, że „skała” to Piotr. Zondervan NIV Bible Commentary — New Testament, tom 2 (Grand Rapids, MI: Zondervan, 1994), s. 78
**********************************************************************************

John Peter Lange
uczony protestancki z Niemiec

Zbawiciel, bez wątpienia, użył w obu częściach zdania aramejskiego słowa kefa (stąd grecka forma Kefas, odnosząca się do Szymona (J 1,42; por. 1 Kor 1,12; 3,22; 9,5; Ga 2,9), co oznacza, że słowo skała jest użyte zarówno jako rzeczownik własny, jak i pospolity… Prawidłowe tłumaczenie winno brzmieć: „Ty jesteś Skała i na tej skale”, itd.
Lange’s Commentary on the Holy Scriptures: The Gospel According to Matthew, tom 8
(Grand Rapids, MI: Zondervan, 1976), s. 293.
**********************************************************************************

John A. Broadus
baptysta
(dwa cytaty z tej samej publikacji)

Wielu uważa, że należy odróżniać te dwa greckie słowa, ty jesteś Petros i na tej petra, twierdząc, że gdyby skała oznaczała Piotra, to albo Petros albo petra byłyby użyte dwukrotnie i że petros oznacza oddzielny kamień lub odłamany kawałek, podczas gdy petra to ogromna skała. Ale takie odróżnienie jest w głównej mierze ograniczone do poezji – w prozie zamiast petros jest stosowane słowo lithos; i nie ma zgodności co do odróżniania tych form.

Ale podstawowym argumentem tutaj jest fakt, że nasz Pan niewątpliwie mówił po aramejsku, w którym nie zachodzi potrzeba takiego odróżniania tj. jak pomiędzy greckimi petra (rodz. żeń.) a petros (rodz. męs.). Peszita (zachodnioaramejski) tłumaczy: „Ty jesteś Kifo i na tej kifo”. We wschodnioaramejskim, którym posługiwano się w czasach Chrystusa, musiało być podobnie: „Ty jesteś Kefa i na tej kefa”… Beza zwrócił uwagę na fakt, że podobnie jest w języku francuskim: „Ty jesteś Pierre i na tej pierre”; a Nicholson zauważa, że moglibyśmy powiedzieć: „Ty jesteś Piers (staroangielska nazwa Piotra), i na tej pier.”
Commentary on the Gospel of Matthew
(Valley Forge, PA: Judson Press, 1886), ss. 355-356.
**********************************************************************************

J. Knox Chamblin
prezbiterianin – profesor Nowego Testamentu
Reformed Theological Seminary

Przez słowa “tej skale” Jezus rozumie nie siebie, nie swoje nauczanie, nie Boga Ojca, nie wyznanie Piotra, ale samego Piotra. Wyrażenie to jest poprzedzone bezpośrednim i wyraźnym odniesieniem do Piotra. Skoro Jezus uważa siebie za Budowniczego, to skała, na której buduje, naturalnie oznacza kogoś (lub coś) innego niż sam Jezus. Zaimek wskazujący „ten, ta, to” oznaczający coś znajdującego się fizycznie blisko Jezusa lub coś znajdującego się dosłownie blisko w Ewangelii Mateusza, bardziej naturalnie odnosi się do Piotra (werset 18) niż do jego wyznania bardziej oddalonego w tekście (werset 16). Związek pomiędzy obydwoma częściami wersetu 18 jest jeszcze mocniejszy poprzez zastosowanie gry słownej: „Ty jesteś Piotr (gr. Petros) i na tej skale (gr. petra) zbuduję mój Kościół”. Będąc apostołem, Piotr wyznaje słowa z wersetu 16; jako wyznający, otrzymuje miano „tej skały” od Jezusa.
“Matthew”
Evangelical Commentary on the Bible
(Grand Rapids, MI: Baker, 1989), s. 742.
**********************************************************************************

Craig L. Blomberg
baptysta – profesor Nowego Testamentu
Denver Seminary
Uznanie Jezusa za Chrystusa ukazuje trafność określenia Szymona przydomkiem “Piotr” (Petros = skała). To nie pierwszy raz, kiedy Szymon został nazwany Piotrem (por. J 1,42), ale jest to z pewnością najbardziej popularne wystąpienie tego określenia. Wyznanie Jezusa „Ty jesteś Piotr” wykazuje podobieństwo do wyznania Piotra „Ty jesteś Chrystus”; to tak jakby stwierdzić: „skoro ty mówisz mi kim ja jestem, to ja powiem ci kim ty jesteś”. Wyrażenie „tej skale” prawie z całą pewnością odnosi się do Piotra pojawia się zaraz po jego imieniu, tak jak słowa następujące po określeniu „Chrystus” w wersecie 16 zostały odniesione do Jezusa. Gra słowna w języku greckim pomiędzy imieniem Piotra (Petros) i słowem „skała” (petra) ma sens tylko wtedy, gdy Piotr jest skałą i gdy Jezus ma wyjaśnić znaczenie tego porównania.
The New American Commentary: Matthew, tom 22
(Nashville: Broadman, 1992), ss. 251-252.
**********************************************************************************

David Hill
duchowny prezbiteriański i starszy wykładowca
na Wydziale Studiów Biblijnych
Uniwersytet Sheffield, Anglia
“Na tej skale zbuduję mój Kościół”: użyta tu gra słowna nawiązuje do tradycji aramejskiej. To na Piotrze samym, wyznającym, że jest On Mesjaszem, Jezus zbuduje Kościół. Uczeń staje się jakby kamieniem węgielnym wspólnoty. Próby interpretacji „skały” jako czegoś innego niż osoba Piotra (np. jego wiara, prawda jemu objawiona) pojawiają się z powodu uprzedzeń protestantów, i wprowadzają w kwestii rozumienia tego fragmentu pewien stopień niejasności, co jest mało prawdopodobne.
“The Gospel of Matthew”
The New Century Bible Commentary
(London: Marshall, Morgan & Scott, 1972), s. 261