"Palestyna w czasach Jezusa"
- rozdział o ukrzyżowaniu -
|
|
|
|
|
zob.
|
|
"Ukrzyżowanie: elitarna siła w akcji
Antropolodzy, którzy zajmują się chłopami, zauważają, że chłopi nieczęsto się buntują czy też wyrażają uczucia wrogości i znużenia skierowane przeciwko elitom (dostojnikom). Zazwyczaj znajdują zakamuflowane sposoby protestu: utrzymywanie tajemnic lub kłamstwo, ukrywanie dóbr podlegających opodatkowaniu, sabotaż (Scott 1985). Jeżeli jednak chłopi od czasu do czasu odpowiadali uformowaniem grup bandyckich, kiedy to sytuacja stawała się nie do zniesienia, wtedy elity stosowały ukrzyżowanie, jako sposób odpowiedzi na bandytyzm i inne formy buntu"
Antropolodzy, którzy zajmują się chłopami, zauważają, że chłopi nieczęsto się buntują czy też wyrażają uczucia wrogości i znużenia skierowane przeciwko elitom (dostojnikom). Zazwyczaj znajdują zakamuflowane sposoby protestu: utrzymywanie tajemnic lub kłamstwo, ukrywanie dóbr podlegających opodatkowaniu, sabotaż (Scott 1985). Jeżeli jednak chłopi od czasu do czasu odpowiadali uformowaniem grup bandyckich, kiedy to sytuacja stawała się nie do zniesienia, wtedy elity stosowały ukrzyżowanie, jako sposób odpowiedzi na bandytyzm i inne formy buntu"
|
"(łącznie z innymi sposobami egzekucji). Ukrzyżowanie było instytucją poniżenia, tortury i egzekucji zaprojektowaną po to, by rozprawić się z ludźmi uważanymi za największe zagrożenie dla establishmentu i jego interesów (Neyrey 1996). Było publiczne, poniżające i bolesne; było zaprojektowane, by rzucić strach w serce każdego, kto ośmieliłby się zagrozić status quo. "Kiedykolwiek krzyżowaliśmy winnych, wybierane są najbardziej zatłoczone drogi, gdzie najwięcej ludzi może zobaczyć i być poruszonymi tym terrorem. Gdyż w karze chodzi nie tyle o zadośćuczynienie, co o to, aby stanowiły przykład" (Pseudo-Quintilian, Deklamation 274; również Józef Flawiusz, Wojna żydowska 5.450-51). Zarówno Cyceron (Ag. Verr. 2.5168) i Józef Flawiusz (Wojna żydowska 7.203) odnoszą się do tego, jako do najgorszej formy śmierci.
Skazańcy byli często torturowani przez biczowanie, przypalanie i dźganie nożem. Byli prowadzeni na śmierć, niosąc belkę poprzeczną, paradowano z nimi ulicami. Następnie byli przybijani do krzyża, chociaż czasami ramiona były raczej przywiązywane niż przybijane. Niekiedy oznaczenia wyrażające ich zbrodnie były umieszczane na krzyżu lub też obok niego (Jana 19:19). Śmierć mogła być powolna lub szybka, w zależności od różnych czynników: kondycji fizycznej ofiary, uprzedniego niedoboru snu, stopnia tortur, oraz w zależności od tego czy ramiona były przybite czy też przywiązane. Przez ostatnie stulecie dyskutowano nad bezpośrednią przyczyną lub przyczynami śmierci w procesie ukrzyżowania. Istnieją też różne formy ukrzyżowania (Wojna żydowska 5.460). Zarówno Le Bee jak i Barbeth doszli do wniosku, że bezpośrednią przyczyną mogło być uduszenie, kiedy to przepona i mięśnie międzyżebrowe ulegały osłabieniu. Zugibe udowadniał, że bardziej prawdopodobny był wstrząs hipowolemiczny (o dyskusjach na temat tych teorii patrz Zias i Charlesworth 1992:281-82).
Geneza ukrzyżowania nie może być dokładnie określona, jednak grecko-rzymskie źródła wspominają o różnych formach przybijania do krzyża, drzewa, płyty, jako rozpowszechnionych w starożytnym świecie pośród Persów, Scytów, Taurian, Celtów, Brytów, Germanów, Kartagińczyków, Greków, Judejczyków i Rzymian. Aleksander Wielki ukrzyżował dwa tysiące mieszkańców Tyru, którzy odmówili mu poddania się (Curtius Rufus, Historia Aleksandra 4.4.17, zacytowane w Hegel 1977:73). Syryjski król Antioch IV ukrzyżował Judejczyków, którzy nie chcieli zrezygnować z tradycyjnych praktyk w 167 r. p.n.e. (Józef Flawiusz, Ant. 12.256). Aleksander Jannaeus, judejski arcykapłan, ukrzyżował osiem tysięcy Judejczyków, którzy zbuntowali się przeciw niemu w 88 r. p.n.e. (Wojna żydowska 1.97-98//Ant. 13.380-83; patrz także Komentarz z Qumran [4QpNah] do Nah 2:13). Rewolta, która wybuchła po śmierci Heroda Wielkiego w 4 r. p.n.e. zmusiła Varusa, rzymskiego legata w Syrii, do stracenia dwóch tysięcy rebeliantów (Wojna żydowska 2.75). Filon [2.12] opowiada historię, jak to rządca Flaccus ukrzyżował rodowitych Izraelitów w teatrze w Aleksandrii w Egipcie w początkach I w.n.e. (Ag.Flacc. 82-85). Jeńcy wojenni zostali ukrzyżowani przez oddziały Tytusa w ciągu całego oblężenia Jerozolimy pod koniec Pierwszego Powstania Judejskiego (66-70 r.n.e.; Wojna żydowska 5.449-51; Żywot 420; patrz Hengel 1977). Zwój świątynny należący do zwojów znad Morza Martwego [2.3] wylicza "zwisanie z drzewa" (prawdopodobnie wskazując na ukrzyżowanie) jako karę dla
Skazańcy byli często torturowani przez biczowanie, przypalanie i dźganie nożem. Byli prowadzeni na śmierć, niosąc belkę poprzeczną, paradowano z nimi ulicami. Następnie byli przybijani do krzyża, chociaż czasami ramiona były raczej przywiązywane niż przybijane. Niekiedy oznaczenia wyrażające ich zbrodnie były umieszczane na krzyżu lub też obok niego (Jana 19:19). Śmierć mogła być powolna lub szybka, w zależności od różnych czynników: kondycji fizycznej ofiary, uprzedniego niedoboru snu, stopnia tortur, oraz w zależności od tego czy ramiona były przybite czy też przywiązane. Przez ostatnie stulecie dyskutowano nad bezpośrednią przyczyną lub przyczynami śmierci w procesie ukrzyżowania. Istnieją też różne formy ukrzyżowania (Wojna żydowska 5.460). Zarówno Le Bee jak i Barbeth doszli do wniosku, że bezpośrednią przyczyną mogło być uduszenie, kiedy to przepona i mięśnie międzyżebrowe ulegały osłabieniu. Zugibe udowadniał, że bardziej prawdopodobny był wstrząs hipowolemiczny (o dyskusjach na temat tych teorii patrz Zias i Charlesworth 1992:281-82).
Geneza ukrzyżowania nie może być dokładnie określona, jednak grecko-rzymskie źródła wspominają o różnych formach przybijania do krzyża, drzewa, płyty, jako rozpowszechnionych w starożytnym świecie pośród Persów, Scytów, Taurian, Celtów, Brytów, Germanów, Kartagińczyków, Greków, Judejczyków i Rzymian. Aleksander Wielki ukrzyżował dwa tysiące mieszkańców Tyru, którzy odmówili mu poddania się (Curtius Rufus, Historia Aleksandra 4.4.17, zacytowane w Hegel 1977:73). Syryjski król Antioch IV ukrzyżował Judejczyków, którzy nie chcieli zrezygnować z tradycyjnych praktyk w 167 r. p.n.e. (Józef Flawiusz, Ant. 12.256). Aleksander Jannaeus, judejski arcykapłan, ukrzyżował osiem tysięcy Judejczyków, którzy zbuntowali się przeciw niemu w 88 r. p.n.e. (Wojna żydowska 1.97-98//Ant. 13.380-83; patrz także Komentarz z Qumran [4QpNah] do Nah 2:13). Rewolta, która wybuchła po śmierci Heroda Wielkiego w 4 r. p.n.e. zmusiła Varusa, rzymskiego legata w Syrii, do stracenia dwóch tysięcy rebeliantów (Wojna żydowska 2.75). Filon [2.12] opowiada historię, jak to rządca Flaccus ukrzyżował rodowitych Izraelitów w teatrze w Aleksandrii w Egipcie w początkach I w.n.e. (Ag.Flacc. 82-85). Jeńcy wojenni zostali ukrzyżowani przez oddziały Tytusa w ciągu całego oblężenia Jerozolimy pod koniec Pierwszego Powstania Judejskiego (66-70 r.n.e.; Wojna żydowska 5.449-51; Żywot 420; patrz Hengel 1977). Zwój świątynny należący do zwojów znad Morza Martwego [2.3] wylicza "zwisanie z drzewa" (prawdopodobnie wskazując na ukrzyżowanie) jako karę dla
|
JÓZEF FLAWIUSZ NA TEMAT UWALNIANIA WIĘŹNIÓW
Jednak kiedy Albinus usłyszał, że Gessius Florus przybywa by przejąć po nim władzę, pragnął być poznany, jako ten, kto dokonał czegoś, za co zasługuje na wdzięczność ze strony ludu Jerozolimy. Tak więc wyprowadził wszystkich tych więźniów, którzy w sposób oczywisty zasługiwali na śmierć i nakazał, by zostali odpowiednio uśmierceni. Jednak od tych, którzy zostali wtrąceni do więzienia za jakieś pomniejsze przestępstwa, wziął pieniądze i uwolnił ich. Tak oto więzienia opróżniono, a kraj napełnił się bandytami. (Ant. 20.215; wersja LCL przejrzana)
Jednak kiedy Albinus usłyszał, że Gessius Florus przybywa by przejąć po nim władzę, pragnął być poznany, jako ten, kto dokonał czegoś, za co zasługuje na wdzięczność ze strony ludu Jerozolimy. Tak więc wyprowadził wszystkich tych więźniów, którzy w sposób oczywisty zasługiwali na śmierć i nakazał, by zostali odpowiednio uśmierceni. Jednak od tych, którzy zostali wtrąceni do więzienia za jakieś pomniejsze przestępstwa, wziął pieniądze i uwolnił ich. Tak oto więzienia opróżniono, a kraj napełnił się bandytami. (Ant. 20.215; wersja LCL przejrzana)
Winowajcy, który zdradzi grupę obcej mocy (11QTemple Scroll 64.6-10).
Na wszystkie opisane sprawozdania o ukrzyżowaniu za czasów Rzymian, ciało tylko jednej ofiary zostało odnalezione. Jest to ciało młodego mężczyzny o imieniu Jehochanan, którego szczątki zostały odnalezione w ossuarium [1.54] (skrzynia na kości), na którym wypisane było jego imię. Ossuarium zostało pogrzebane w Giv'at ha-Mivtar w Jerozolimie. Miał on od 24 do 28 lat, 5 stóp i 5 i 3/4 cali wzrostu i został stracony w początkach I w. Jasne jest, że został ukrzyżowany, ponieważ jego oprawcy nie mogli wyjąć gwoździa z jego kostki (patrz Strange 1976; Zias i Charlesworth 1992; Rousseau i Arav 1995:74-78; na temat ossuariów z I w. patrz Evans 2003).
Zazwyczaj Rzymianie i Judejczycy stosowali ukrzyżowanie tylko w przypadku najbardziej haniebnych zbrodni: buntu (łącznie ze społecznym bandyctwem), zdrady, dezercji z armii i morderstwa. Jako że ukrzyżowanie było kojarzone z niewolnikami Rzymianie nie ukrzyżowaliby (w większości przypadków) obywatela Rzymskiego, uważając to za zbyt haniebne. To wyjaśnia dlaczego Barabasz pasuje do społecznego krajobrazu Palestyny I w. Ewangelie wskazują, że przetrzymywano go, by go ukrzyżować, ponieważ był wodzem bandytów, społecznym bandytą. Kiedy Piłat, rzymski prefekt Judei, zaoferował tłumowi wybór pomiędzy uwolnieniem Jezusa i Barabasza (Marka 15:6-15), Ewangelie mówią, że tłum wybrał Barabasza (na temat wypuszczania więźniów [łącznie z bandytami] przez rzymskich rządców w Jerozolimie, patrz Józef Flawiusz, Ant. 20.215 w ramce poniżej). To może wyglądać na kompletnie idiotyczną decyzję dla współczesnego czytelnika; w końcu, jak rozsądni ludzie nazwaliby uwolnienie bandyty, któremu udowodniono winę, i mordercy, zamiast pokojowo nastawionego proroka i uzdrowiciela?
Jednak taka reakcja zdaje się nie brać pod uwagę popularności społecznych bandytów takich jak Barabasz i potencjalnego zagrożenia, jakie stanowił Jezus. Jeśli Barabasz był zagrożeniem dla porządku społecznego z powodu tego, że przewodził okrutnej bandzie bandytów, to przynajmniej ci bandyci zazwyczaj byli skupieni na atakowaniu posiadłości ziemskich, garnizonów rzymskich i rzymskich linii zaopatrzenia. Jezus stwarzał dla miejskich dostojników innego rodzaju zagrożenie. Skupiał ogromne tłumy, gdziekolwiek by nie poszedł i rekrutował członków do nowej grupy.
Na wszystkie opisane sprawozdania o ukrzyżowaniu za czasów Rzymian, ciało tylko jednej ofiary zostało odnalezione. Jest to ciało młodego mężczyzny o imieniu Jehochanan, którego szczątki zostały odnalezione w ossuarium [1.54] (skrzynia na kości), na którym wypisane było jego imię. Ossuarium zostało pogrzebane w Giv'at ha-Mivtar w Jerozolimie. Miał on od 24 do 28 lat, 5 stóp i 5 i 3/4 cali wzrostu i został stracony w początkach I w. Jasne jest, że został ukrzyżowany, ponieważ jego oprawcy nie mogli wyjąć gwoździa z jego kostki (patrz Strange 1976; Zias i Charlesworth 1992; Rousseau i Arav 1995:74-78; na temat ossuariów z I w. patrz Evans 2003).
Zazwyczaj Rzymianie i Judejczycy stosowali ukrzyżowanie tylko w przypadku najbardziej haniebnych zbrodni: buntu (łącznie ze społecznym bandyctwem), zdrady, dezercji z armii i morderstwa. Jako że ukrzyżowanie było kojarzone z niewolnikami Rzymianie nie ukrzyżowaliby (w większości przypadków) obywatela Rzymskiego, uważając to za zbyt haniebne. To wyjaśnia dlaczego Barabasz pasuje do społecznego krajobrazu Palestyny I w. Ewangelie wskazują, że przetrzymywano go, by go ukrzyżować, ponieważ był wodzem bandytów, społecznym bandytą. Kiedy Piłat, rzymski prefekt Judei, zaoferował tłumowi wybór pomiędzy uwolnieniem Jezusa i Barabasza (Marka 15:6-15), Ewangelie mówią, że tłum wybrał Barabasza (na temat wypuszczania więźniów [łącznie z bandytami] przez rzymskich rządców w Jerozolimie, patrz Józef Flawiusz, Ant. 20.215 w ramce poniżej). To może wyglądać na kompletnie idiotyczną decyzję dla współczesnego czytelnika; w końcu, jak rozsądni ludzie nazwaliby uwolnienie bandyty, któremu udowodniono winę, i mordercy, zamiast pokojowo nastawionego proroka i uzdrowiciela?
Jednak taka reakcja zdaje się nie brać pod uwagę popularności społecznych bandytów takich jak Barabasz i potencjalnego zagrożenia, jakie stanowił Jezus. Jeśli Barabasz był zagrożeniem dla porządku społecznego z powodu tego, że przewodził okrutnej bandzie bandytów, to przynajmniej ci bandyci zazwyczaj byli skupieni na atakowaniu posiadłości ziemskich, garnizonów rzymskich i rzymskich linii zaopatrzenia. Jezus stwarzał dla miejskich dostojników innego rodzaju zagrożenie. Skupiał ogromne tłumy, gdziekolwiek by nie poszedł i rekrutował członków do nowej grupy.
|
Pogłoski o jego uzdrowieniach, egzorcyzmach i radykalnych stwierdzeniach dotyczących rzymskich podatków, świątyni w Jerozolimie i tych dotyczących Heroda Antypasa, rozprzestrzeniały się. Znany był z wystawiania na pokaz konserwatywnych interpretacji szabatu przez uczonych w Piśmie oraz praw dotyczących czystości (rytualnej - przyp. tłumacza). I, co najistotniejsze w ewangelicznym opisie męki, Jezus został oskarżony o bycie pretendentem do królewskiego tronu Judei ("mesjasz" [1.51]), co oznaczało, że stanowił zagrożenie zarówno dla rzymskiej władzy w Palestynie, jak i przywódczej roli rodzin arcykapłanów.
Zwróćmy uwagę, że kiedy Jezus był przesłuchiwany przez jerozolimskiego arcykapłana (Józefa Kajfasza), został zapytany: "Czy jesteś Chrystusem, synem Błogosławionego?" (Marka 14:61). Pytanie to było analogiczne do tego, które zadał Piłat: "Czy jesteś królem Judejczyków?" (15:2a). Piłat używa powszechnego terminu 'król', a Kajfasz używa tradycyjnych judejskich określeń. "Chrystus" (gr. christos) jest wyrazem równoznacznym do "Mesjasz" (hebr. masiah), a oba wyrazy oznaczają "namaszczony", w odniesieniu do tradycyjnego namaszczenia jako części judejskiego obrzędu królewskiego (1Krl 1:33-35). A "syn Błogosławionego" to sformułowanie wyrażające "adopcję" judejskiego króla jako syna Jahwe (2Sa 7:7; Ps 2:7; 89:26-27). Zarówno Kajfasz jak i Piłat chcieli wiedzieć jedno: Czy Jezus celowo stanowił zagrożenie do politycznego status quo poprzez reinaugurację popularnego judejskiego królestwa? Ewangelie właściwie różnią się, jeśli chodzi o zrelacjonowanie tego, w jaki sposób Jezus udzielił odpowiedzi na te pytania. U Marka Jezus zdaje się odpowiadać Kajfaszowi twierdząco (14:62), natomiast Piłatowi udziela odpowiedzi wymijającej (15:2b). U Mateusza Jezus unika odpowiedzi i milczy w obecności przywódców Jerozolimy (27:11-14). W relacji Łukasza Jezus udziela przywódcom Jerozolimy wymijającego "Wy mówicie, że jestem" (22:70), a do Piłata mówi: "Ty tak powiedziałeś". U Jana Jezus odpowiada przywódcom Jerozolimy w sposób wymijający (18:19-23), podczas gdy Piłatowi mówi: "Moja władza królewska nie pochodzi z tego świata [od palestyńskich polityków czy rzymskiego imperium]; w przeciwnym razie moi stronnicy walczyliby, abym nie był wydany Judejczykom" (18:36). Różnica pomiędzy tymi oskarżeniami nie polega na różnicy pomiędzy religijnym a politycznych odchyleniem, ale na politycznym odchyleniu w terminach judejskich i rzymskich (Belo 1981:223-24).
To, co Jezus naprawdę odpowiedział, a czego nie odpowiedział na oskarżenia przeciwko niemu nie może być zrekonstruowane za pomocą porównania tych sprawozdań. Wydaje się, że niejednoznaczna odpowiedź Jezusa, która występuje we wszystkich sprawozdaniach, pasuje zarówno do jego sposobu postępowania z bezpośrednimi prowokacjami (jak to ma miejsce w wielu ewangelicznych dialogach), jak i do wątpliwości co do tego, czy jakakolwiek prosta odpowiedź usatysfakcjonowałaby te władze. Jednak wszystkie sprawozdania o męce zgadzają się co do tego, że Jezus nie został ukrzyżowany za to, że był nauczycielem czy uzdrowicielem ani za swoje osobiste stwierdzenia. Został ukrzyżowany jako dostrzeżony wróg Rzymian i jerozolimskiej elity kapłańskiej. Jezus nie był mesjaszem w sensie tradycyjnym (panującym królem), przewodził natomiast frakcji pod sztandarem "władzy Boga". W jaki sposób władze zazwyczaj rozprawiają się z kimś, kto odmawia podporządkowania się i nie pasuje do szeroko zaakceptowanych kategorii? Egzekucja zazwyczaj spełnia swoje zadanie, kiedy polityczny establishment chce się upewnić, że przywódca nie zachwieje status quo, a grupa ulegnie wykolejeniu. Publiczne
Zwróćmy uwagę, że kiedy Jezus był przesłuchiwany przez jerozolimskiego arcykapłana (Józefa Kajfasza), został zapytany: "Czy jesteś Chrystusem, synem Błogosławionego?" (Marka 14:61). Pytanie to było analogiczne do tego, które zadał Piłat: "Czy jesteś królem Judejczyków?" (15:2a). Piłat używa powszechnego terminu 'król', a Kajfasz używa tradycyjnych judejskich określeń. "Chrystus" (gr. christos) jest wyrazem równoznacznym do "Mesjasz" (hebr. masiah), a oba wyrazy oznaczają "namaszczony", w odniesieniu do tradycyjnego namaszczenia jako części judejskiego obrzędu królewskiego (1Krl 1:33-35). A "syn Błogosławionego" to sformułowanie wyrażające "adopcję" judejskiego króla jako syna Jahwe (2Sa 7:7; Ps 2:7; 89:26-27). Zarówno Kajfasz jak i Piłat chcieli wiedzieć jedno: Czy Jezus celowo stanowił zagrożenie do politycznego status quo poprzez reinaugurację popularnego judejskiego królestwa? Ewangelie właściwie różnią się, jeśli chodzi o zrelacjonowanie tego, w jaki sposób Jezus udzielił odpowiedzi na te pytania. U Marka Jezus zdaje się odpowiadać Kajfaszowi twierdząco (14:62), natomiast Piłatowi udziela odpowiedzi wymijającej (15:2b). U Mateusza Jezus unika odpowiedzi i milczy w obecności przywódców Jerozolimy (27:11-14). W relacji Łukasza Jezus udziela przywódcom Jerozolimy wymijającego "Wy mówicie, że jestem" (22:70), a do Piłata mówi: "Ty tak powiedziałeś". U Jana Jezus odpowiada przywódcom Jerozolimy w sposób wymijający (18:19-23), podczas gdy Piłatowi mówi: "Moja władza królewska nie pochodzi z tego świata [od palestyńskich polityków czy rzymskiego imperium]; w przeciwnym razie moi stronnicy walczyliby, abym nie był wydany Judejczykom" (18:36). Różnica pomiędzy tymi oskarżeniami nie polega na różnicy pomiędzy religijnym a politycznych odchyleniem, ale na politycznym odchyleniu w terminach judejskich i rzymskich (Belo 1981:223-24).
To, co Jezus naprawdę odpowiedział, a czego nie odpowiedział na oskarżenia przeciwko niemu nie może być zrekonstruowane za pomocą porównania tych sprawozdań. Wydaje się, że niejednoznaczna odpowiedź Jezusa, która występuje we wszystkich sprawozdaniach, pasuje zarówno do jego sposobu postępowania z bezpośrednimi prowokacjami (jak to ma miejsce w wielu ewangelicznych dialogach), jak i do wątpliwości co do tego, czy jakakolwiek prosta odpowiedź usatysfakcjonowałaby te władze. Jednak wszystkie sprawozdania o męce zgadzają się co do tego, że Jezus nie został ukrzyżowany za to, że był nauczycielem czy uzdrowicielem ani za swoje osobiste stwierdzenia. Został ukrzyżowany jako dostrzeżony wróg Rzymian i jerozolimskiej elity kapłańskiej. Jezus nie był mesjaszem w sensie tradycyjnym (panującym królem), przewodził natomiast frakcji pod sztandarem "władzy Boga". W jaki sposób władze zazwyczaj rozprawiają się z kimś, kto odmawia podporządkowania się i nie pasuje do szeroko zaakceptowanych kategorii? Egzekucja zazwyczaj spełnia swoje zadanie, kiedy polityczny establishment chce się upewnić, że przywódca nie zachwieje status quo, a grupa ulegnie wykolejeniu. Publiczne
|
ukrzyżowanie było zazwyczaj dobrym środkiem tłumienia popularnych ruchów. Nie wiedzieli jednak o tym, że ta egzekucja nie będzie ostatnim słowem.
Podsumowanie
Polityka Palestyny I wieku musi być interpretowana w świetle jej zdominowania przez interesy Rzymian. Różne części Palestyny były konsekwentnie zarządzane przez władców zależnych od Rzymu (najpierm Hasmoneuszy, potem Herodian), prefektów i prokuratorów. Inaczej niż politycy we współczesnych państwach Zachodu, starożytni politycy obszaru śródziemnomorskiego działali wyłącznie w interesie rządców elit miejskich i ich świty: rządy były hierarchiczne, arystokratyczne i oparte na pochodzeniu [3.18]. Chłopi nie mieli praktycznie nic do powiedzenia. W celu utrzymania tego stanu rzeczy i dla ochrony interesów szczególną rolę odgrywał patronat - ludzie niższego szczebla potrzebowali łączyć się z mocniejszymi od siebie patronami, tworząc w ten sposób sieć wzajemnych interesów. Te sieci dawały patronom większy szacunek i wpływ, klientom natomiast - dostęp do dóbr i usług.
Kiedy nacisk czynszów, podatków, opłat, należności i konfiskaty stawał się zbyt cieżki dla chłopów, jednym ze środków skrajnego oporu w stosunku do imperialnych władz i bogatych elit stał się bandytyzm. Grupy bandytów najeżdżały posiadłości państwowe i rzymskie garnizony zarówno po to, by przetrwać, jak też po to, by dokonywać zemsty na tym, którzy siłą wyganiali ich z ich ziem lub doprowadzali do ubóstwa. Rzymskim sposobem rozprawiania się z buntownikami i bandytami była publiczna egzekucja przez ukrzyżowanie - poniżając, torturując i zabijając "odchyleńców" w taki sposób, aby ostrzec innych przed próbą robienia tego samego przeciwko władzy. Zarówno jerozolimskie elity, jak i prefekt rzymski uważał Jezusa za niebezpiecznego "odchyleńca". Bali się tego, że zebrał dużą grupę, a tłumy mówiły o nim używając tradycyjnych judejskich terminów królewskich.
Podsumowanie
Polityka Palestyny I wieku musi być interpretowana w świetle jej zdominowania przez interesy Rzymian. Różne części Palestyny były konsekwentnie zarządzane przez władców zależnych od Rzymu (najpierm Hasmoneuszy, potem Herodian), prefektów i prokuratorów. Inaczej niż politycy we współczesnych państwach Zachodu, starożytni politycy obszaru śródziemnomorskiego działali wyłącznie w interesie rządców elit miejskich i ich świty: rządy były hierarchiczne, arystokratyczne i oparte na pochodzeniu [3.18]. Chłopi nie mieli praktycznie nic do powiedzenia. W celu utrzymania tego stanu rzeczy i dla ochrony interesów szczególną rolę odgrywał patronat - ludzie niższego szczebla potrzebowali łączyć się z mocniejszymi od siebie patronami, tworząc w ten sposób sieć wzajemnych interesów. Te sieci dawały patronom większy szacunek i wpływ, klientom natomiast - dostęp do dóbr i usług.
Kiedy nacisk czynszów, podatków, opłat, należności i konfiskaty stawał się zbyt cieżki dla chłopów, jednym ze środków skrajnego oporu w stosunku do imperialnych władz i bogatych elit stał się bandytyzm. Grupy bandytów najeżdżały posiadłości państwowe i rzymskie garnizony zarówno po to, by przetrwać, jak też po to, by dokonywać zemsty na tym, którzy siłą wyganiali ich z ich ziem lub doprowadzali do ubóstwa. Rzymskim sposobem rozprawiania się z buntownikami i bandytami była publiczna egzekucja przez ukrzyżowanie - poniżając, torturując i zabijając "odchyleńców" w taki sposób, aby ostrzec innych przed próbą robienia tego samego przeciwko władzy. Zarówno jerozolimskie elity, jak i prefekt rzymski uważał Jezusa za niebezpiecznego "odchyleńca". Bali się tego, że zebrał dużą grupę, a tłumy mówiły o nim używając tradycyjnych judejskich terminów królewskich.
